Kiracı olarak haklarınız nelerdir? Kirada oturuyorsanız bilmeniz gereken kiracı hakları!

Kiracı hakları, kira sözleşmesinin konusu olan mala bağlı olarak farklılık gösterebilir. Genelde, kiracı hakları çoğunlukla kiraya verenin yükümlülüklerinden doğan haklardır ve kiracı, bu haklar çerçevesinde çeşitli taleplerde bulunma hakkına sahip olabilir. Peki bu haklar nelerdir?

GENEL HATLARIYLA KİRACI HAKLARI

• Kiralanan hangi maksat ve amaç için kiralanmışsa, kiralananı o maksada elverişli olarak kiraya verenden teslim alma hakkı.
• Kira sözleşmesi süresi içerisinde kiralayanın kullanımını engelleyen hususların ortadan kaldırılmasını talep etme hakkı.
• Türk Borçlar Kanunu’nun kiraya verene yüklediği edimleri yerine getirmemesi karşısında sözleşmeyi feshedip akitten haklı nedenle dönebilme hakkı.
• Kiralananın kiracıya geç teslim edilmesinden kaynaklı oluşan zararı talep etme hakkı.
• Kiralananın kullanımıyla ilgili olmak üzere, kiralananda yapılan yan giderleri kiraya verenden talep etme hakkı.
• Ayıbın giderilmesini isteme hakkı.
• Aksinin kararlaştırılmamış olması durumunda, kiraya verenin zorunlu sigorta, vergi ve benzeri yükümlülükleri yerine getirmesini talep etme hakkı. Örneğin; asansör tadilat bedeli, mantolama ücreti vb. yan giderleri kiraya verenden talep edebilir.
• Üçüncü bir kişinin kiralananda hak ileri sürmesi durumunda kiraya verenden, davayı üstlenmesi ve uğradığı her türlü zararın giderilmesini talep etme hakkı.
• Sözleşme süresi dolmadan, haklı bir gerekçe olmadan, sözleşme devam ettiği sürece kiralanan taşınmazdan çıkarılamama hakkı.
• Kiraya verenden yazılı izin almak koşuluyla, kiralananı başkasına devretme veya alt kiraya verme hakkı.
• Kiracıya, kira bedeli ve yan giderler (ısıtma, aydınlatma, su, aidat vb. ) dışında başka bir ödeme yükümlülüğü getirilemez.
• Kira bedelinin zamanında ödenmemesi hâlinde ceza koşulu ödeneceğine veya sonraki kira bedellerinin muaccel olacağına ilişkin anlaşmalar geçersizdir.

Her ne kadar ileride doğabilecek uyuşmazlıklarda ispat açısından yazılı kira sözleşmeleri önem arz etse de, sözlü olarak yapılan kira sözleşmeleri de geçerli kabul edilmektedir, tıpkı yazılı kira sözleşmelerinde olduğu gibi Türk Borçlar Kanunu kapsamında korunmaktadır.

Kira Sözleşmesinin Süresi ve Uzatılması: Kira sözleşmeleri genellikle belirli bir süre için yapılır ve sürenin sonunda sözleşme taraflarınca yenilenebilir. Kiracının tarafların rızası olduğu takdirde yazılı bildirim yapmaksızın aynı koşullarla bir yıl daha sözleşmeyi uzatabilme hakkı vardır.
Kira Artışı: Kira bedeli, taraflar arasında belirli bir artış oranına bağlı olarak yıllık olarak artırılır. Ancak bu artış oranı TÜFE'nin belirli oranını geçmemelidir.
Kiracının Depozito Üzerindeki Hakkı: Kiracının depozito ödemesi gerektiği durumda, bu depozito üç aylık kira bedelini aşamaz. Depozito olarak verilen para veya kıymetli evrak bankada tutulur ve belirli koşullar altında geri verilir.

Kiraya veren, kira sözleşmesinin sona ermesini izleyen üç ay içerisinde kiracıya karşı kira sözleşmesiyle ilgili bir dava açtığını veya icra ya da iflas yoluyla takibe giriştiğini bankaya yazılı olarak bildirmemişse banka, kiracının talebi üzerine depozitoyu kiracıya geri vermekle yükümlüdür.

Kiracının Ortak Giderler ve Apartman Aidatı Üzerindeki Hakları: Kiracı, ev ve binayı kullanım giderlerini ödemekle yükümlüdür. Ancak kiraya veren veya üçüncü kişilerce yapılan yan giderler nedeniyle kiralayan tarafından kiracıya başvurulamaz, esaslı değişiklik veya tadilat giderlerinden sorumlu değildir.
Kira Sözleşmesinin Sonlanması ve İptali:  6 ay ya da daha uzun konut veya işyeri kiralarında sözleşmede kararlaştırılan süre sona erse dahi kiraya verenin kendiliğinden kiracıyı tahliye etme hakkı yoktur, en az on beş gün önce bildirimde bulunması gerekmektedir. Bildirimde bulunulmadığı takdirde, sözleşme aynı koşullarla bir yıl için uzatılmış sayılır..
Ev Sahibinin Kiraya Verdiği Eve Girişi: Kiraya veren, kiracının izni olmadan evine giremez. Bu durum Türk Ceza Kanunu'na aykırıdır.
Uyuşmazlıklarda Yetkili Mahkeme: Kiraya veren ile kiracı arasındaki uyuşmazlıklarda görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemeleri'dir. Yetkili mahkeme ise kiracının veya kiralananın yerine göre belirlenir.