Bu yazının amacı İngiltere’nin dijital devleti olan gov.uk platformunun Mart 2021 hali ile gelmiş olduğu seviyeyi okurlarımıza tanıtmak. Neden böyle bir çaba içindeyim? Çünkü Türkiye’nin böyle bir platforma ihtiyacı olduğunu düşünüyorum.
E-Devlet sisteminin ne olduğunu hepimiz biliyoruz. www.turkiye.gov.tr'den erişilebilen ve e-devlet isimli akıllı telefon uygulaması olan bir platform. Bu platform üzerinden vatandaşlarımız birçok servise ulaşabiliyor.
Peki gov.uk nedir?
www.gov.uk web sitesinden erişilebilen, İngiltere Hükümeti’nin dijital platformudur. İngilizlerin temel referans noktasıdır. Hem bilgi merkezidir hem de başvuru merkezidir. Resmi olarak 2012 yılında, önceki sistemlerin yerine devreye alınmıştır. Tek noktadan tüm kamu servislerine erişim yapmayı sağlar. İngiltere’nin tüm kamu web siteleri bu ana web sitesine yönlendirilmiştir. Gayri resmi olarak “devlet baba”dır. Her şeyi sorarsınız, size en güncel bilgiyi verir, yönlendirmeyi yapar ve dijital olarak yapılabilen her işi (ki sayısı çok fazladır) bu platformdan yapmanızı sağlar. Hükümet Sayısal Hizmetleri (GDS: “GovernmentDigital Services”) birimi tarafından güncellemesi ve yönetilmesi yapılmaktadır.
Bizdeki “E-devlet”, kamu hizmeti veren çeşitli kurumların uygulamalarını bir torbada sunuyor. Sizin kamu ile ilgili bir ihtiyacınız var ise ve o ihtiyacın e-devlet üzerinden verildiğini öğrendiyseniz, e-devlet üzerinden bu ihtiyacınızı halledersiniz. Bazı kamu kurumları sisteme girmiş, bazıları girmemiş, bazıları ise kısıtlı fonksiyon ile girmiş. Mesela Galatasaray Üniversitesi bir adet servis veriyor, Bayburt Üniversitesi üç adet servis veriyor. TPAO ve TCDD ikişer adet servis veriyorlar, Turkcell üç adet servis veriyor, THY ise hiç servis vermiyor. Yani bu platformda kamu veya yarı-kamu kurumlarının servisleri sürekli ekleniyor ve kurum bazlı bir gelişim yöntemi benimsemiş. Hangi kurum ne servis veriyor ne servis vermiyor merak ediyorsanız girip bakmanız lazım.
Gov.uk deki yapılandırma biraz daha farklı. Temel olarak yaklaşım şöyle: Gov.uk İngiliz Devleti’nin dijital hali. Kurum temelli değil, ihtiyaç temelli tasarlanmış. Vatandaşın hayatta nelere ihtiyacı olabilir? İş ihtiyacı olur, eğitim ihtiyacı olur, para ihtiyacı olur, evlenmek ister vergi ödemek ister ehliyet almak ister sağlık sorununu çözmek ister, araba almak veya satmak ister, iş kurmak ister, çocuk bakımı ister, ev kiralamak veya satın almak ister, Covid-19 hakkında bilgi almak ister, Brexit’in işlerine olan etkisinden dolayı mali destek almak ister vs. Gov.uk de bu ihtiyaçların nasıl giderileceği resmi olarak tarif ediyor ve ilgili alanlara yönlendirmesini yapılıyor. “Nasıl?” sorusunun cevabını veriyor. Aklınıza ne hizmet veya soru gelirse vatandaş biliyor ki sorularının cevabı gov.uk dedir.
Gov.uk de yukarıda bahsettiğim gibi onlarca ana konu vardır ve kullanıcı kendi ihtiyacına göre sorgulama yaparak alt konulara ulaşır.
İngiltere’de yaşamak için gelen tüm yabancılara verilen ilk tavsiye gov.uk’dir. Gov.uk olmayan web sitelerinde çokça aldatmaca ve güncel olmayan içerik mevcuttur.
Gov.uk sistemi İngiltere’ye büyük tasarruf sağlamaktadır. Vatandaşlar kamu kurumlarına soru sormak için gitmezler, telefon etmezler, temel referanslarının bu web sitesi olduğunu ve daha güncel bir bilginin kimsede olmadığını bilirler. Kamu görevlileride hemen her türlü soruda standart uygulama olarak vatandaşı gov.uk deki ilgili sayfaya yönlendirirler.
Gov.uk in başarısının altındaki temel özellikler:
Sürekli en güncel bilgiyi verir. Muhtemelen sistemin arkasında kamunun farklı birimlerindeki binlerce görevli, sürekli kendi bölümlerini güncellemekteler.
Sayfalarca bilgiye boğmaz, sorular sorarak istenen işleme en kısa şekilde ulaştırır
Sade yapısının arkasında üzerinde uzunca düşünülmüş ve sürekli iyileştirilmiş süreçler, yüksek teknoloji ve entegrasyonlar vardır. Gerektiğinde telefon ile doküman resmi çekerek sisteme yükleyebilirsiniz ve sistem yüklediğiniz resmi akıllı algoritmalar ile anlamlandırabilir.
Genci, yaşlısı herkesin kullanabileceği şekilde kullanışlı bir arabirime sahiptir.
Her bilgi sayfasında istediğiniz sonuca ulaşıp ulaşmadığınızın geri dönüşünü yapmanıza olanak sağlar ve sistem kullanıcıdan aldığı geri beslemeler ile zayıf kısımlarını zaman içinde geliştirir.
Arama fonksiyonu çok işlevseldir. Belliki arkasında ileri seviye bir yapay zekâ uygulaması çalışıyor. Sizin yazdığınız soruları anlayıp ilgili bağlantıları getirebiliyor. Mesela bizim e-devlet uygulamasındaki arama alanında “size nasıl yardımcı olabilirim?” yazıyor. Bu bölüme “Araba satın almak” yazdığınızda size 100 adet sonuç çıkartıyor ve ilk gelen sonuç “İstanbul Elektrik Tramvay işletmeleri”nin akıllı kart satışı noktalarını size gösteriyor. Acaba diyorum, kullanılan yapay zekâ bana “ne işin var arabayla, al işte İstanbul kart doya doya gez” mesajı mı veriyor?
Gov.uk de aynı arama yerine “buying a car” yazdığınızda çıkan ilk bağlantı: “buy a vehicle; step by step”. Çıkan 2. bağlantı: “Check a usedvehicleyouarebuying” ve devam eden arama sonuçlarının tamamı araba satın almak ile ilgili en çok ihtiyaç duyulan soru cevabı bağlantıları.
Bu sistem kullanıcıyı tam olarak ne istediğine göre yönlendirdikten sonra son sayfadaki işlemi genelde ilgili kurumun ilgisi sayfasında yapılmasını sağlar. Misal vergi ile ilgili bir konuda bu platformdan sorgulayarak başladığınızda ulaşacağınız son hesaplama sayfası muhtemelen ilgili hazine web sitesindeki ilgili vergi hesap modülü olacaktır.
Sistemin güvenilirlik derecesi çok yüksektir. Yani vatandaş herhangi bir devlet memuruna bir soru sorarsa muhtemelen alacağı cevap “gov.uk ye bakınız, bu konudaen güncel bilgi oradadır” olacaktır.
Canlı bir sistemdir, ülkenin ihtiyaçlarına göre sürekli yeni bilgiler bu sistem üzerinden eklenir. Mesela Çovid-19 hakkında en güncel bilgiler en son bilimsel makalelere, bulgulara bu sistemden ulaşılır. Brexit gibi güncel konularda Devlet vatandaşlarını bu sistem üzerinden yönlendirir.
İngiltere’deki tüm kamu web siteleri gov.uk ye yönlendirilmiştir. Yani işiniz “departmentfor transport” ile ilgili ise ve google da bu kurumu aratırsanız size gov.uk deki “department of transport” bölümü gelecektir. Başbakanlığın web sitesini arıyorsanız yine gov.uk ye geleceksiniz mecburen. Basit değil mi?
Kullanıcı doğrulaması gerekmedikçe istenmiyor. Genelde son aşamadaki işlemi yapma seviyesine kadar herkes tüm bilgileri inceleyebiliyor son safhada kişisel işlem yapılırken ve kişisel veri girişi yapılırken doğrulama süreci çalışıyor.
Gov.uk deki birçok servis posta kodu temelli çalışıyor buda yaratılan faydayı artırıyor. Kullanıcı hiçbir kullanıcı doğrulaması yapmadan posta kodunu girerek ilgili posta koduyla ilgili hesaplamalara, servislere, bilgilere ulaşabiliyor. (Not: Türkiye’de posta kodu süreçlerinide daha kullanışlı hale getirmemiz ekonomik verimlilik için gerekiyor.)
Google Analytics ile kullanıcı verilerini topluyorlar, kullanıcı deneyimini iyileştiriyorlar. “Açık HükümetLisansı” (Open GovernmentLicence) kapsamında tanımlanmış veri setlerini kullanıyorlar.
Son noktada eğer hala işiniz görülemediyse, size tam olarak ilgili sorun konusunda talep yapmanız için bir form doldurtulabiliyor ve size mutlaka dönüş yapılıyor. Akabinde memnuniyet anketi yapılıyor.
İngilizler, kamu ilintili süreçlerin büyük kısmını sayısal ortama alma konusunda büyük mesafe katetmiş durumdalar. Yaşadığım 3 sene boyunca hiç notere gitmedim.Ehliyet aldım, araba satın aldım, ev kiraladım, şirket kurdum ama notere gitmedim.
Bu yazıda “İngiltere” ifadesini dilimize yerleştiği için kullandım, daha doğru ifade “Birleşik Krallık” ifadesini kullanmak olacaktır çünkü bahsettiğim sistem sadece İngiltere’de değil tüm Birleşik Krallık ’ta geçerli. Aynı şekilde, anlaşılır olması için kullandığım “vatandaş” ifadesi aslında İngiltere de yaşayan herkesi kapsamalıdır. Yani “resident” kelimesinin Türkçe karşılığı olan “yerleşikler” daha doğru ifadedir.
Peki, ülkemiz için, gov.uk benzeri dönüşüm programı için nasıl politikalar önerebiliriz?
Gov.uk benzeri, ihtiyaç temelli, adım-adım ilerleme yapısı olan, tüm kamu web sitelerinin yerine geçecek olan tek bir sistem kurulmalıdır. Gov.uk sisteminin kurucularından bu sistemin mimarı tasarımı konusunda danışmanlık hizmeti alınabilir. Sistemin ismi e-devlet veya türkiye.gov.tr olarak kalabilir veya gov.tr olarak daha basitleştirilebilir. (Mevcut durumda www.gov.tr nedense kullanılmıyor)
Kamu kurumlarımıza gov.uk sistemini incelemelerini ve nelerin nasıl yapılabildiğini gözlemlemelerini öneririm. Bu sistem aslında kurumların hangi hizmetleri ne şekilde verdiklerini de açıkça ortaya koyuyor. Böylece, muhtemelen birçok alanda, verimlilik artırıcı yeni süreçleri devreye alabiliriz ve vatandaşlarımıza verilen hizmetin hızını, kolaylığını ve kalitesini artırabiliriz.
İngiltere’deki gov.uk sistemine benzer diğer ülkelerde güzel sistemler olabilir, elbette o sistemlerini de incelemek gerekli. Genelde batı ülkeleri birbirlerinden en iyi uygulamaları sürekli kopyaladıkları ve kendi sistemlerine entegre ettikleri için günün sonunda gelişmiş ülkelerde ortaya benzer sistemler çıkıyor.
Vatandaşlarımızın ve medya kurumlarımızın gov.uk’yi incelemeleri ve benzeri şekilde hayatı kolaylaştırıcı, verimlilik ve tasarruf artırıcı sistemlerin devreye alınmasını politika yapıcılardan talep etmelerinde fayda olacaktır.
Sonuç olarak e-devlet sistemimizin daha fazla toplumsal fayda üretecek şekilde geliştirilmesinde fayda olacaktır. www.gov.uk bu alanda referans alınabilecek, başarılı bir örnektir.