Bazen biri çıkar bir laf eder; ruhunuzu okşar; sonra aynı kişinin mensup olduğu zihniyetin yaptıklarına bakarsınız; ‘hadi oradan’ dersiniz. Konu ettiğim vecize şu: “TL, bölgesel ödeme aracı olacak.”
Söyleyen, bu ülkede aslını uygun yapısından çoktan çıkmış, reel sektörün bilançolarını bahane ederek, ülkeyi sıcak paracıların kumarhanesi haline dönüştürmüş bir yapının eski başkanı… Borsa İstanbul eski Başkanı ve AKP İzmir Milletvekili İbrahim Turhan.
Batı sermayesinden umudu kesince, yönünü İslami sermayeye çevirmiş, halen gelecek para üzerinden kumarhane ekonomisinin ayakta kalabileceği umudunu aşılamaya çalışan bir yaklaşım sergiliyor.
Aradan geçen bunca yıla ve alınması gereken bunca derse rağmen, halen üretmeyen toplumların ayakta kalamayacağını, borsa, bankacılık gibi finansal unsurların, sadece bir enstrüman olduğunu öğrenememişler gözüküyor. Akıllanmamışlar ki milli kredi kartından bahsediyorlar. Adama sorarlar; o kartın kredisi için kaynağı nereden bulacaksın? Türev piyasa hayalleri ise, 2008 krizinden hiçbir şey anlamadıklarını gün gibi ortaya koyuyor.
Peki diyelim ki tezleri doğru. Kumar ekonomisi esas olsun. Nereden para gelecek? 27 milyar dolar devlet tahvili satarak borçlanmak zorunda kalan Suudi Arabistan’dan mı; nakit sıkışıklığı nedeniyle kamu ihaleleri askıya alınan Dubai’den mi; alacağını isteyen İran’dan mı; Mısır meselesi nedeniyle ters düştüğümüz Katar’dan mı?
Gayri resmi kokular veren ve net hata noksan kalemine gizlenen kaynağı belirsiz paradan bahsetmiyorum. Legal yollardan finansal ya da reel yatırım yoluyla para gelme ihtimali olan noktalara dikkat çekiyorum. Kaynağı belirsiz paraya dayandığımız, zaten normal yollardan 12 milyar dolar girerken, kaynağı açıklanamayan 11 milyar doların girişiyle durumu bize özetliyor ki; bunun da haklı ya da haksız ileride başımızı belaya sokacağı açık.
Gelelim Türk Lirası’nın bölgesel olarak kullanılması meselesine… Çok derin iktisadi analizlere girmeye gerek yok. Sadece birkaç başlık açacağım. Bunlardan birincisi bahsedilen bölge hangisi?
Şu an çevremizde ilişkilerimiz iyi olan tek bir ülke yok. Yunanistan ya da Bulgaristan ile mi TL’yi geçerli kılacağız? Toprak bütünlüğünü tehdit eder noktaya geldiğimiz Suriye ve Irak’la mı? Halen borcumuz olduğu bilinen ve bize Türk ürünlerinden oluşan bir fuarın açılması için bile izin vermeyen İran’la mı?
Ortadoğu politikalarında 180 derece ters noktaya düştüğümüz Rusya ile mi? Ermenistan açılımı nedeniyle kaybettiğimiz Azerbaycan’la mı? Yoksa Asya’daki Türk Cumhuriyetleri ile mi? Sizce Rusya’nın icazeti olmadan bunu yapabilirler mi? Hiç sanmıyorum.
Şimdi insan bir hayal kurar da; tutar bir tarafı olur. İnsan bir söz söyler de; dış politika ve ekonomiyle desteklenir bir yanı vardır. Soruyorum TL nerede alan bulacak ve bölgesel para olacak? Geçtim bölgeyi, bu gidişle yakında Türkiye’de bile kullanılabilir halden çıkma riski taşıyor. Piyasalardaki dolar teveccühü bunun en açık örneği.
Peki bu lafın karşılığı ne? Seçime giderken, milli duyguları okşama amacı taşıyan, dış politika ve ekonomik gerçeklerden bihaber edilmiş bir lakırdı. Yani laf ola, beri gele ya da daha acısı laf-ı güzaf.
Çetin Ünsalan