Türkiye’de esnaf ile ilgili yaşanan sorunlar bir türlü ciddiye alınmıyor. Herkes bu konuda bir şeyler söylüyor; ama gerçek anlamda ekonomi yönetimi konuya neşter vurmuyor. Tek vaat ettikleri şey kredi yoluyla borçlanma. O da bugünkü faizlerden daha büyük bataktan başka bir anlama gelmiyor.
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu ise idari-i maslahat tadında açıklamalar yapıyor. ‘Zor günlerden geçiliyor, iş yapılamıyor, nakdi yardımları yapın, kredi yollarını açın’ vs. vs. vs.
Oysa zaten yükümlülükleri konusunda büyük açmazlar yaşayan, iş hacmi önemli ölçüde düşmüş bir kesimin, pandemiyle birlikte daha derin bir darboğazla karşı karşıya kaldığını daha net ve açık ifade etmek gerekiyor.
Bir tarafta kongreler gerçeği dururken, insanların işyerlerine giren çıkan insan hesabı yapılması sonuç verecek bir yaklaşım değil. Ülke ekonomisinin taşıyıcı kolonu çöküyor. Bu artık bir sorun, abartı ya da şaka olmaktan çıktı.
Konuya neşter vurup gerçekçi bir çözüm ve destek sunması gerekenler ise, işleri yerle yeksan olmuş kesimi görmezden geldiği gibi, reel sektör güvenini bu kesim üzerinden arttıran bir yaklaşım sergiliyor.
Her hafta bir başka ilin ticaret odasından aktarılan bilgi birbirinden farklı değil. Kuzeyden güneye, doğudan batıya hangi ilin başkanıyla konuşursanız konuşun, esnaf öncülüğünde hizmetler sektörünün büyük bir darboğaz yaşadığının altını çiziyor.
Son olarak bir toplantıda bir araya geldiğimiz Giresun Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hasan Çakırmelikoğlu’na da durumu sordum. Verdiği yanıt diğer illerin başkanlarınkine benzerdi ama uyarısı çok daha ciddiydi.
1898’den beri ticareti temsil kurumu özelliğini taşıyan ve o yıllardan beri dış ticaretin önemli noktalarından biri olan Giresun’un Başkanı Çakırmelikoğlu dedi ki:
“Anadolu’daki işletmelere kısa çalışma ödeneği ve destek kredileri verildi. Ama hasarı karşılamaya yetmedi. Anadolu, sermayesi güçlü firmalardan oluşmuyor.” Sanayi üretimi yapanların durumu nispeten idare eder diyen ama küçük işletmelerin esnaf temelinde zor durumda olduğunu belirten Çakırmelikoğlu’nun şu uyarısı ise çok önemliydi:
“Muhtemelen yarıya yakını faaliyetlerine geri dönemeyecek.” Keşke bu durum sadece o il için geçerli olsaydı. Fakat gözüken o ki, Anadolu’nun genelinde KOBİ ve esnaf düzeyinde olan, özellikle hizmetler sektöründe faaliyet gösterenler içinden büyük bir kayıp vereceğiz.
Türkiye’nin en kısa sürede durumu net bir biçimde ortaya koyup, gerekiyorsa zorunlu birleşmeleri de destekleyip, bu firmaların üzerine düşen yükümlükleri büyük oranda sıfırlayıp, tekrar ayağa kaldıracak bir metot bulması lazım.
Ekonomi boşluk kabul etmez. Onların oluşturduğu boşluğu mutlaka birileri doldurur. Ama bu şartlar altında o birileri, sadece uluslararası zincirlerin halkaları olur. Durum kritik ve çözüm aciliyet içeriyor. Ve en önemlisi boş laf karın doyurmuyor.