Hacivat ve Karagöz'den ABD çıkarması: Kaliforniya Üniversitesinde sahnelendiler

University of California’da misafir araştırmacı olarak görev yapan Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Özbek’in Amerika’ya ait bir anlatının Geleneksel Türk Tiyatrosu’na dair anlatı biçimleri ekseninde oyunlaştırılmasını konu edinen projesi, California’daki akademisyenler ve öğrenciler tarafından büyük ilgi gördü. Hacivat ve Karagöz’ün canlandırıldığı proje tam not aldı.

Aydın Adnan Menderes Üniversitesi İletişim Fakültesi akademisyenlerinden Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Özbek, TÜBİTAK tarafından doktora sonrası araştırma bursuyla desteklenen projesi çerçevesinde University of California’da misafir araştırmacı olarak görev yapıyor. Geleneksel Türk kültürünü farklı bir kültür üzerinden anlatabilmeyi deneyimlemek amacıyla Amerika Birleşik Devletleri’ne giden Dr. Öğretim Üyesi Özbek’in projesi, bilim, teknoloji ve sanatı bir araya getiriyor.

Projenin çıkış noktasını Amerika’ya ait bir anlatının Geleneksel Türk Tiyatrosuna dair anlatı biçimleri ekseninde oyunlaştırılması oluşturuyor. Video kayıt altına alınan bu performans, daha sonra çevrimiçi olarak Amerikalı izleyici ile buluşturuluyor. Yüz ifade analizi gerçekleştiren bir yazılım aracılığı ile de Amerikalı izleyicinin bu video performansa verdiği duygusal tepkileri ölçümlemek mümkün oluyor. Projede anlatının hangi evresinde nasıl bir reaksiyon gerçekleştiği, izleyicinin dikkatini performansın hangi alanlarında yoğunlaştırdığı gibi temel sorulara yanıt aranmaya çalışılıyor.

Projenin California başta olmak üzere ABD’de yankı uyandırmasıyla ilgili Özbek şu ifadeleri kullandı:

- Bir kere eğer uğraşlarınız, kendi coğrafyanızdan bir değeri, bir başka coğrafyada tanıtabilmek ve kültürleri ortak bir paydada buluşturabilmek gibi genel bir maksat dahilindeyse karşılık bulma ihtimalinin olmayacağı bir kara parçası yoktur diye düşünüyorum. Eğer doğru adımları atabilirseniz, karşılığı da mutlaka aynı ölçüde, doğru olarak size dönüyor.

KÜLTÜR PAYLAŞILIRSA ANLAM KAZANIR

Projenin akademisyenler ve öğrenciler tarafından büyük bir heyecanla karşılandığının altını çizen Özbek şunları söyledi: 

- University of California, Irvine International Office bünyesinde gerçekleştirilen bir Ortadoğu etkinliğinde geleneksel gölge oyunu Karagöz tasvirlerini akademisyen ve öğrencilerle buluşturarak gölge oyunu tarihinden ve Karagöz oyunlarındaki tasvirlerin tip özelliklerinden bahsettiğim bir söyleşi gerçekleştirdik. University of California’daki karma kültür yapısının başka bir kültüre gösterdiği ilgiyi katılım sağlayan akademisyen ve öğrencilerin gözlerinde görebiliyorsunuz ve bu doğru bir iş yaptığınızın göstergesi oluyor. Bir başka paylaşım ise Anatolian ArtsInstitute bünyesinde gerçekleşti. University of Berkeley - Center for Middle Eastern Studies’ın sponsorluğunda Geleneksel Anadolu Gölge Tiyatrosu ve Karagöz başlıklı bir çalıştayda da misafir konuşmacı olarak bulundum. Kültür paylaşıldığı müddetçe anlam kazanan bir olgu ve akademik anlamda böyle bir misyonu gerçekleştirmiş olmak da gurur verici benim için.

 Günümüzde teknolojiyle çevrelenmiş bir hayat yaşandığını belirten Dr. Öğretim Üyesi Özbek, sahne sanatlarının hem geleneksel hem de teknolojik imkânlar dâhilinde yenilenmesini önemsediğini ve her iki tarafı tümden reddetmek yerine var olan ile ilişkimizi nasıl biçimlendirebileceğimiz üzerine sorular sorulması gerektiğini önemli bulduğunu ifade etti.