2024 Macar-Türk Kültür Yılı'nın ilk altı ayında Macar kültürü Türkiye’nin 15 farklı şehrinde 80 programla halkla buluştu!

2024 Macar-Türk Kültür Yılı, Ármin Vámbéry'nin Fiumei Yolu Ulusal Mezar Bahçesi'ndeki mezarının restorasyonu sonrası Operet Tiyatrosu'ndaki sertifika teslim töreni ile alt aylık sürecini tamamladı. Etkinlikte, Operet Tiyatrosu Genel Müdürü Attila B. Kiss, Türkiye'nin Budapeşte Büyükelçisi Gülşen Karanis Ekşioğlu, Kültür Yılı’nın hazırlanması ve uygulanmasından sorumlu Hükümet Komiseri Dr. Péter Hoppál ve İstanbul'daki Liszt Enstitüsü - Macar Kültür Merkezi Direktörü Áron Sipos birer konuşma yaptı.

Hükümet Komiseri Dr. Péter Hoppál konuşmasında, kültürün her iki tarafa da tanıdık gelebilecek buluşma noktalarını daha da öne çıkarabileceğini ve her iki tarafın da en iyi yapımları, kurumları ve şirketleri birbirlerinin ülkelerine çekmeye çalıştığına dikkat çekti.  Hoppál ayrıca şunlara değindi:

"Kültür, başka yollarla aktaramayacağımız duyguları ve arka planı oluşturan birikimi aktarabilir ve akılla, mali konularla veya ekonomik yatırımlarla ulaşamayacağımız bir derinliğe ulaşır."

Büyükelçi Gülşen Karanis Ekşioğlu yaptığı konuşmada, 100 etkinlik hedefine ulaşılması zor gibi görünse de Kültür Yılı’nın Türkiye tarafınca düzenlenen ilk yarısında Macaristan'da 70'ten fazla kültürel etkinliğin hayata geçtiğini vurguladı. Türkiye’nin Macaristan'da Szeged, Veszprém, Tata, Pécs, Mohács, Szigetvár, Tokaj, Lakitelek ve Pannonhalma şehirlerinin yanı sıra Budapeşte'de konserler, sergiler, konferanslar ve gastronomi buluşmaları da dahil olmak üzere çok sayıda etkinlik düzenlediğine değindi. Karanis Ekşioğlu bugüne kadar Türkiye'den 400'den fazla sanatçının etkinliklere katıldığını belirtirken bu yılın geri kalanı için planlanan programlara da değindi.

Macar Kültür Merkezi Müdürü Áron Sipos ise, 1923 yılında imzalanan Macar-Türk Dostluk Antlaşmasının halen yürürlükte olduğunu ve zamana meydan okuduğunu belirterek, ortak Kültür Yılı’nın anma törenleri için değerli bir platform sağladığını söyledi. Ayrıca her iki ülkenin kurumsal düzeydeki ilişkilerine dikkat çekti:

“Macaristan’ın öncü ve saygın kültür kurumlarının Türkiye’deki eşdeğer kurumlarla bağlantı kurması, bu bağlantının dinamik ve profesyonel bir diyaloğa dönüşmesi, her iki ülke için de bulunmaz bir fırsat!”

Sipos, Kültür Yılı’nın sloganı olan “Dostluk ve İşbirliği”ni mükemmel bir şekilde yansıtan, Macaristan ve Türkiye’deki kurum ve bireylerin yoğun desteğine de teşekkür etti. Ayrıca Kültür Yılı için oluşturulan sosyal medya hesaplarını tanıttı ve yılın geri kalanında aynı hızla devam edecek programlara değindi. 

2024 Macar-Türk Kültür Yılı, “21 Ocak Macar Kültür Günü”ne denk gelecek şekilde, Pannon Filarmoni Orkestrası'nın İstanbul ve Ankara'da verdiği gala konseri, Macaristan Ulusal Müzesi ve Macar Kültür Merkezi'nin ortak projesi "Türkiye’nin İnşasında Macarlar" sergisi, Macar çağdaş cam sanatını tanıtan “Glassification.hu” sergisinin açılışıyla başladı. Çağdaş Macargörsel sanatının önde gelen ustalarının yer aldığı "Sınırların Ötesinde: Macar Çağdaş SanatınaBir Yolculuk" başlıklı gezici sergi, Macarların tarihsel bağı bulunan Tekirdağ'da büyük bir ilgiyle start aldı ve yıl boyunca Ankara, Nevşehir, Kütahya ve Bodrum olmak üzere dört şehirde daha sanatseverlerin Macaristan’ın önde gelen çağdaş sanatçılarıyla buluşturmaya başladı.

Görsel sanatlar alanında hazırlanan bu programa paralel olarak, Macaristan’ın yenilikçi uygulamalı cam sanatını temsil eden “Glassification.hu” sergisi, önce Ankara'da ardından İstanbul'da büyük ilgi gören bir tura çıktı. Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanlığı'nın 2022 BM Uluslararası Cam Yılı vesilesiyle Macar Cam Sanatçıları Derneği ile iş birliğiyle hazırladığı serginin açılışına aynı zamanda Türkiye'nin önde gelen cam sanatı ustaları, uzmanları ve yeni nesli temsil eden üniversite öğrencileri katıldı.

Altı aylık dönemde sanat ve zanaat severlerin yanı sıra müzikseverleri de heyecan verici bir etkinlik programı bekliyordu. Dünyaca ünlü Macar besteci Franz Liszt adına hazırlanan Piyano Sezonu kapsamında yıla yayılan konser dizisi, Liszt gibi dünya çapında üne sahip yedi Macar piyano virtüözüne ev sahipliği yapmaya başladı. Şubat ayında ise etno-funk türünde müzik yapan Kerekes Band grubu, depremden etkilenen bölgeye giderek, Malatya ve Osmaniye'de birer konser verdi.  

Macar sineması da yılın önemli konularından biriydi. Şubat ayında İstanbul'un kalbindeki efsanevi Beyoğlu Sineması'nda Macar sinemasının ustalarına saygı niteliğinde bir film seçkisi,Mart’ta 30. İFSAK Kısa Film Festivali'nde Macar kısaları, Nisan’da ise 43. İstanbul Film Festivali'nde Macar sinemasının kilometre taşlarından 13 filme ayrılan “Macar Rapsodileri”, Mayıs ayı boyunca ise Akbank Sanat'ta günümüz Macar sinemasından son dönem yapımlar gösterildi.

Önceki yüzyıllarda Türkiye'de yaşamış Macarların da unutulmadığını göstermek adına, Ankara'da 1920'lerde faaliyet göstermiş peyzaj mimarı İmre Ormos anısına yapılan park halka açıldı. İstanbul'da Feriköy Protestan Mezarlığı’nda bulunan Macaristan tarihi için önemi bulunan şahsiyetlere ait mezar anıtlarının restorasyonu ise 15 Mart'ta düzenlenen bir törenle tamamlandı. 1848-49 Macar İhtilali ve Özgürlük Savaşı anısına Ankara, Kütahya ve İstanbul'da çelenk koyma törenleri düzenlendi, Macaristan Gelenekler Evi'nden gelen müzisyen ve dansçıların gösterileri gerçekleşti ve iki ülke arasındaki tarihi tarif eden “Misafirperver Bir Devlet” sergisi açıldı.

Nisan ayında, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk döneminin altyapısının inşasına ve tarihi binaların korunmasına yardımcı olan Macar mimar ve ustaların çalışmalarına dair "Macarların Tasarımları Türkiye'deki" sergisi açıldı. Macaristan Gelenekler Evi ve İstanbul'daki Macar Kültür Merkezi, Adana'da düzenlenen Uluslararası Portakal Çiçeği Karnavalı'nda hem çocuklar hem de yetişkinler için zengin bir faaliyet programı sundu. Programda Adanalılara, el sanatı atölyelerine katılma ve el sanatı ürünlerini satın alma imkanının yanı sıra geleneksel Macar mutfağını tatma şansı sunuldu. Macar müzisyenler ve halk dansçıları ise karnavala katılan yerel halkla samimi bir ortamda müzik çalıp dans ettiler.

Mayıs ayında, yazar ve sanat koleksiyoneri Tamás Kárpáti'nin ünlü Macarların hatıralarınıgörsel sanatçıların dokunuşuyla sanatsal bir boyuta taşıdığı yaklaşık 200 parçalık “Hungarikonlar” sergisi Tekirdağ'da açıldı. Sinemaseverler için Macar Kültür Merkezi’nde, Macar sinema sanatının ve film endüstrisinin 120 yılı aşkın tarihine ışık tutan "Geniş Açı - Macar Sinemasının 120 Yılı" sergisi açıldı. 2023'te 30. yılını kutlayan Yvette Bozsik Dans Topluluğu, Türkiye'de ilk kez üç farklı oyunu art arda iki performansla önce DasDas İstanbul ve Atatürk Kültür Merkezi’nde seyirciyle buluşturdu.

Mayıs ayının devamında ve Haziran ayında, Ankara'da ilki, Türk-Macar ilişkileri, diğeri İbrahim Müteferrika üzerine iki konferans düzenlendi. İstanbul'da ise, Orglar Gecesi konseri,Macaristan’daki Çocuk Günü için İstanbul Tasarım Müzesi’nde el sanatları atölyesi, çağdaş Macar sanatçılar eserlerini temsilen Art Contact İstanbul sanat fuarına katılım, Türkiye’de en çok okunan Macar asıllı yazarlardan Ágota Kristóf'a adanmış gastronomi ve edebiyat buluşması gerçekleşti.

İKSV Müzik Festivali kapsamında, altı farklı konserde, dünyaca ünlü Macar müzisyen, şef, orkestra ve korolar biletleri tükenen konserler verdiler. Franz Liszt Oda Orkestrası, şef István Várdai ve piyanist Gülsin Onay ile önce İstanbul Müzik Festivali’nde, sonra ise 37. Uluslararası İzmir Festivali’nde; günümüzün önemli Macar piyanistlerinden Gábor Farkas ise önce İstanbul’da Liszt Piyano Sezonu’nda, sonrasında ise 22. Mersin Uluslararası Müzik Festivali'nde; dünyanın en iyi 10 orkestrasından biri seçilen Budapeşte Festival Orkestrası, efsane Macar şef Iván Fischer ile piyanist Francesco Piemontesi önce İstanbul Müzik Festivali’nde, sonra ise CSO Ada Ankara’da sahne aldı. Macaristan Ulusal Tiyatrosu, 14. Antalya Uluslararası Tiyatro Festivali'nde “Atlıkarınca” oyununu iki gün üst üste kapalı gişe oynarken, Macaristan Ulusal Dans Topluluğu ise 22. Alanya Uluslararası Kültür, Sanat ve Turizm Festivali’ndeki performansıyla katılanları büyüledi. Diğer taraftan “Macarların Tasarımları Türkiye'de” sergisinin bir sonraki ayağı, Kayseri’deki Milli Mücadele Müzesi oldu. 

Haziran ayında ayrıca, Macar şair ve yazar Géza Szőcs adına hazırlanan Türkçe kitabın tanıtımı yapılırken, Macaristan’dan gelen Özgürce Yarat Genç Sanatçılara Destek Vakfı’nın organize ettiği "Senin Spor Deneyimin" pop-up sergisi Macar Kültür Merkezi’nde gerçekleşti. 58. Uluslararası Tekirdağ Kiraz Festivali’nde ise, “Macar Günü” olarak belirlenen 14 Haziran’daTilla Török ve Urban Verbunk konserleri sahne aldı ve Macar Kültür Merkezi bünyesinde gerçekleşen sergilerin bir ayağı buraya taşındı.