Maraş bugün açılıyor

KuzeyKıbrısTürkCumhuriyeti (KKTC) sınırları içinde yer alan ve 46 yıldır kapalı olan Maraş bölgesinin bir bölümü bu sabah itibariyle halkın kullanımına açılıyor.

1974'teki Kıbrıs Barış Harekatı sırasında Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından ele geçirilen ve yerleşime kapatılan Maraş'ın kademeli olarak açılması süreci başlıyor. KKTC Başbakanı Ersin Tatar, Ankara ziyareti sırasında Maraş'ın açılmasıyla ilgili kararı duyururken hazırladıkları yol haritası doğrultusunda çalışmaları bir aşamaya getirdiklerini ve ilk somut adımı attıklarını kaydetmişti. Tatar, “Kendi toprağımızın kamuya ait olan sahil ve Demokrasi Caddesi ile kıyı bölgesini halkımızın istifadesine sunmak üzere fiilen çalışmalarımızı başlatıyoruz” dedi. Tatar, adeta hayalet bir şehre dönüşen Maraş'a böylece ilk can suyunu verdiklerini belirtip “İnşallah perşembe günü sabah saatlerinde Maraş sahilinden istifade etmeye hep birlikte başlayacağız” dedi.

1993'TEN BERİ PAZARLIK KONUSU

Bir dönemin en gözde tatil yöresi ve Hollywood yıldızlarının uğrak yeri olan kapalı Maraş, Ada'yı ikiye ayıran yeşil hat üzerinde ve bir tampon bölge konumunda. “Hayalet Şehir” olarak da anılan Maraş, yıllardır devam eden Kıbrıs müzakerelerinde pazarlık konusu oldu. Türk tarafının iyi niyetli adımları sonucu Maraş'ın defalarca yeniden yerleşime açılma girişimi oldu ancak her seferinde sonuçsuz kaldı.

1993'te dönemin BM Genel Sekreteri Butros Gali'nin önerdiği güven artırıcı önlemler paketi çerçevesinde, Türk tarafı, Lefkoşa Uluslararası Havaalanı'nın açılması karşılığında, Maraş'ın BM idaresinde iki tarafın ortak kullanımına açılmasını kabul etti ancak bu plan Rumlar tarafından kabul görmedi. 2004'te yapılan Annan Planı referandumunun Rum kesimi tarafından kabul görmesi halinde, Maraş, Rum tarafının denetimine bırakılacaktı. Kıbrıs Türklerinin Annan Planı'na yüzde 64,91 ile “evet” demesine rağmen Rumların yüzde 75,83 ile “hayır” demesi, bu çözüm fırsatını da ortadan kaldırdı. En son 2017'de Crans Montana'da yapılan Kıbrıs Konferansı, yine Rum tarafının uzlaşmaz yaklaşımı yüzünden sonuçsuz kalınca, kapsamlı bir çözüm ihtimalinin neredeyse imkansız olduğu görüldü.

Maraş'ın Demokrasi Caddesi'ne asfalt döküldü, yollar yenilendi.

SÜREÇ 2019'DA BAŞLADI

KKTC'de 22 Mayıs'ta kurulan Ulusal Birlik Partisi (UBP) - Halkın Partisi (HP) koalisyon hükümeti, Maraş'ın Türk idaresinde yeniden yerleşime açılmasıyla ilgili çalışmalar başlattı. KKTC'de geçen yıl 18 Haziran'daki Bakanlar Kurulu toplantısında Maraş'ın açılması konusunda adım atılarak uzman ekiple bilimsel envanter çalışması yapılması yönünde karar alındı.

Geçen yıl temmuzda bölgede yapılan ilk envanter çalışmasına Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay da katıldı. KKTC Başbakanı Ersin Tatar da bölgede incelemelerde buldu.

TBB'DEN MARAŞ'TA TOPLANTI

Son olarak Türkiye Barolar Birliği (TBB) tarafından 15 Şubat'ta Maraş'ta “Hukuki, Siyasi ve Ekonomik Yönleri ile Kapalı Maraş Açılımı Toplantısı” düzenlenmişti. Toplantının sonuç bildirgesinde, şu ifadeler yer aldı: “Kapalı Maraş'ın 1974 öncesi sakinlerinin ve hak sahiplerinin menfaatlerini gözetecek şekilde, uluslararası hukuka ve hakkaniyete uygun olarak açılması öngörülmelidir”.

EVKAF'A GÖRE VAKIF ARAZİSİ

Ada'daki Osmanlı mirası Kıbrıs Vakıflar İdaresi (EVKAF), kapalı Maraş'ın bulunduğu arazinin EVKAF'a ait olduğunu belirtiyor. EVKAF Genel Müdürü İbrahim Benter, Kapalı Maraş bölgesinin 4 bin 500 dönüm civarında olduğunu, bu alanın Lala Mustafa Paşa Vakfı, Abdullah Paşa Vakfı ve Bilal Ağa Vakfı olmak üzere üç vakfa ait olduğunu söylemişti. Benter, Lala Mustafa Paşa'nın, Kıbrıs'ı fethettikten sonra o bölgedeki arazileri kendi parasıyla satın alarak vakfettiğini ve 300 yıl bu arazilerin vakıf arazisi olarak kullanıldığını belirtiyor, “Ümidimiz kapalı Maraş'ın kullanıma açılması ve vakıf arazisi olarak kullanılmasıdır” diyor.

BM Güvenlik Konseyi'nin 1984'te Maraş ile ilgili aldığı 550 sayılı kararda ise şu ifadeler yer alıyor: “Maraş’ın herhangi bir bölümüne kendi sakini dışındaki insanların yerleştirilmesi çabalarını kabul edilmez olarak niteler ve bu bölgenin BM yönetimine devredilmesi çağrısında bulunur."

DEĞİŞİMİN ÖN HAMLESİ

Maraş sahil şeridinin açılmasının Ada'da değişim sürecinin bir ön hamlesi olduğunu belirten uzmanlar, bu açılımın, değişimin deniz yetki alanlarına, bu alanlardaki faaliyetlere, ekonomiye ve turizme büyük artılar kazandıracağını söylüyorlar.

Kıbrıs İlim Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanı ve Uluslararası Politika Uzmanı Prof. Dr. Ata Atun, Kıbrıs Barış Harekatı'dan sonra Türklerin de ortak olacağı BM çözüm önerilerini, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY)'nin hep reddettiğini hatırlattı. Atun “Bugüne değin GKRY’nin elindeki en büyük koz, Maraş’ın iskana açılmasını 46 yıldır önlemiş olmaları ve müzakerelerde Maraş’ın kazanılmış hak olarak ceplerinde olduğuna inanmalarıdır” dedi. Atun, Maraş’ın açılması kararının Güney Kıbrıs’ta ve Yunanistan’da siyasi bir depreme neden olacağını vurguladı: “Kapalı Maraş'ın açılmasının yarattığı depremin artçı dalgaları da AB, ABD ve BM’ye kadar uzanacaktır.” Prof. Dr. Atun, Kapalı Maraş’ın açılmasının gecikmiş ancak haklı/yerinde/zaruri bir karar olduğunu dile getirerek “Bu değişim daha başlangıç. Maraş'ın tamamen açılması Ada'nın ekonomik, siyasi ve deniz yetki alanlarına çok büyük getirileri olacaktır” dedi.

'ARTIK PAZARLIK KONUSU DEĞİL'

Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Kıbrıs Akademik Birimi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Emete Gözügüzelli de Kapalı Maraş'ın açılmasının deniz yetki alanlarına ve deniz yetki alanlarındaki ekonomik faaliyetlere çok büyük artılar kazandıracağını belirtti: “Atılan bu adım, Kıbrıs Türk otoritesi altında Maraş halkının evinin, toprağının bir daha pazarlık konusu olmayacağının da bir ifadesidir.”

AB VE BM BİLDİĞİNİZ GİBİ

Avrupa Birliği (AB) ve Birleşmiş Milletler, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) kapalı Maraş'ın sahil şeridini halka açma kararını endişeyle karşıladıklarını açıkladı.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell yaptığı yazılı açıklamada Maraş'ın açılma adımının gerilimi artıracağını ve Kıbrıs sorununun çözümüne yönelik müzakerelerin başlaması çabalarını daha da karmaşık hale getirebileceğini söyledi. Borrell, “Şu anda acil olan daha büyük bölünmüşlükler yaratmak değil güvenin yeniden tesis edilmesidir. AB, bu yöndeki çabaları desteklemeye devam edecektir” dedi. Borrell, AB'nin Birleşmiş Milletler ile yakın temas halinde olduğunu ve sahadaki durumu yakından takip ettiğini vurgulayarak, BM Güvenlik Konseyi kararlarına saygı duyulmasının esas olduğunu ifade etti.

BM Genel Sekreter Sözcüsü Stephane Dujarric de yaptığı yazılı açıklamada, BM'nin ilgili Güvenlik Konseyi kararları doğrultusunda kapalı Maraş konusundaki pozisyonunun değişmediğini söyledi.

Genel Sekreter Antonio Guterres'in söz konusu karardan endişe duyduğunu belirten Dujarric, “Ada'da gerginliği artıracak, diyalog ve müzakerelerin başarılı olmasına gölge düşürecek tek taraflı eylemlerden kaçınılması” çağrısında bulundu. Tüm tarafları, görüş ayrılıklarının çözümü için diyalog kurmaya çağıran Dujarric, BM'nin tarafları bir araya getirme konusunda hazır olduğunu yineledi.