Hikmet Çiçek: TiP’ten Vatan’a

Bugün Türkiye İşçi Partisi’nin kuruluşunun 54’üncü yılı. Yarım asır önce kurulan TİP’in Kurucu Genel Başkanı Avni Erakalın, 35 yıl sonra Doğu Perinçek’in genel başkanlığını yaptığı İşçi Partisi’ne üye olmuştu...

27 Mayıs Anayasası’nın yeni partilerin kurulabilmesi için tanıdığı sürenin son günü 13 Şubat 1961’di. Bir gün sonra gazeteler, yeni siyasal partilerin kurulduğunu yazıyordu. “Millete Hizmet”, “Düstur”, “Güven” gibi bir süre sonra unutulacak olan tabela partilerinin yanı sıra, adının Türkiye İşçi Partisi (TİP) olan bir partinin de kurulduğu yazılıydı. Sadece Vatan gazetesi, TİP’in kuruluşuna daha geniş bir yer ayırmış, kurucuların adlarına ve yaptıkları açıklamaya yer vermişti.

“TİP, işçi kökenli 12 sendikacı tarafından kuruldu.” TİP’in kuruluşuna ilişkin neredeyse bütün yazı ve kitaplarda tekrarlanan bu yanlışı, Canan Koç ve Yıldırım Koç, “DİSK Tarihi/DİSK’in Gerçek Öyküsü (1967- 1980) adlı kitapta düzeltirler. Kitapta, “TİP, 11 sendikacı ve Kemal Türkler’in şoförü Adnan Arkın tarafından kuruldu” denilir.

İSTANBUL İŞÇİ SENDİKALARI BİRLİĞİ

TİP’in kuruluş bildirgesinde imzası bulunan Avni Erakalın, Şaban Yıldız, Kemal Türkler, İbrahim Güzelce, İbrahim Denizcier, Ahmet Muşlu, Rıza Kuas, Hüseyin Uslubaş, Saffet Göksüzoğlu, Salih Özkarabay, Adnan Arkın ve Kemal Nebioğlu Türk-İş’e bağlı İstanbul İşçi Sendikaları Birliği’nin üyeleriydiler. Kurucular, partinin genel başkanlığına aynı zamanda İstanbul İşçi Sendikaları Birliği Başkanı da olan Avni Erakalın’ı seçtiler. Avni Erakalın, 35 yıl sonra Doğu Perinçek’in genel başkanı olduğu İşçi Partisi’nin de üyesi olacaktı.

İstanbul İşçi Sendikaları Birliği’nin Genel Sekreteri Şaban Yıldız, TİP’in de Genel Sekreteri oldu. Maden-İş Sendikası Genel Başkanı Kemal Türkler Başkan vekilliğine, Lastik-İş Sendikası Genel Başkanı Rıza Kuas da Genel Saymanlığa getirildi.

TUZAK

1961 Şubat ayı başında Türk-İş Genel Sekreteri Halil Tunç, Türk- İş’in kurulacak partiyle bir bağının olmadığını açıklamış, Türk- İş Genel Başkanı Seyfi Demirsoy da kuruculuk önerisini kabul etmemişti. TİP’e karşı başka bir parti, “Türkiye Çalışanlar Partisi” düşünülüyordu. Bu girişim, başında Doğan Avcıoğlu’nun bulunduğu Yön dergisi çevresi tarafından destekleniyordu. Ancak sonuçsuz kaldı. Mehmet Ali Aybar, “Çalışanlar Partisi” kurma girişimini, Türk-İş’in, CHP’nin ve Yön dergisi çevresinin TİP’e karşı bir “tuzağı” olarak değerlendirmektedir.

TİP’İN BAŞINA AYBAR GELİYOR

TİP, 1961 seçimlerine girememişti. “TİP başarılı olamayınca ve bu arada Türkiye Çalışanlar Partisi girişimi önem kazanınca, TİP yönetimindeki sendikacılar, aydınlarla ilişkileri geliştirmeye ve parti tüzüğünün kuruculara sağladığı yetkilere dayanarak, aydınlardan bir genel başkan belirlemeye çalıştılar.” (Canan-Yıldırım Koç, DİSK Tarihi)

TİP’in genel başkanlığı için düşünülen isimler şunlardı: Prof. Z. F. Fındıkoğlu, Ali Rıza Arı, Dr. Ekmel, Mehmet Ali Aybar, Orhan Arsal, Sabahattin Zaim, Sedat Erbil, Yaşar Kemal, Prof. Sabri Esat Siyavuşgil, Esat Tekeli, Nadir Nadi, Esat Çağa.

Sonunda, o dönemde avukatlık yapan eski Devletler Hukuku Doçenti Mehmet Ali Aybar üzerinde anlaşma sağlandı ve TİP, 9 Şubat 1962 günü Aybar’a teslim edildi. parti, bu tarihten sonra, sendikacılar partisi olmaktan çıkarak, sosyalist bir partiye dönüştü.

TKP ÜYESİYDİ

Mehmet Ali Aybar, çeşitli tevkifatlarda açığa çıkmamış bir TKP üyesiydi. Rasih Nuri İleri, Aybar için ‘Benim hücre sekreterimdi’ der. Nihat Sargın ise TKP Genel Sekreteri Zeki Baştımar’ın kendisinin yerine hazırladığı ismin Mehmet Ali Aybar olduğunu söyler.

Aybar, 1962’den 1969’a kadar TİP’in genel başkanlığı görevini yürüttü. 1965-1973 arasında iki dönem milletvekilliği yaptı. TİP, tüzük ve programından, günlük politikasına kadar Aybar’ın damgasını taşır. Tabii Sadun Aren-Behice Boran ekibi tarafından genel başkanlıktan alındığı güne değin.

SOSYALİST AYDINLAR TİP’E

Aybar’ın TİP’e genel başkan olmasından sonra aralarında Behice Boran, Nevzat Hatko, Sadun Aren, Demir Özlü, Fethi Naci, Nazife ve Adnan Cemgil, Yaşar Kemal, Kemal Sülker gibi isimlerin bulunduğu sosyalist aydınlar da partiye katıldılar.

TİP, 1963 yılından başlayarak ülke çapındaki örgütlenmesine hız verdi, kitleselleşti. 1963’te yapılan yerel seçimlere TİP 9 ilde katıldı ve beklentilerin üzerinde bir oy aldı.

TİP ilk kongresini 9-10 Şubat 1964’te İzmir’de topladı. Parti bilim kurulunca hazırlanan ve son biçimi Aybar tarafından verilen program ve tüzük bu kongrede kabul edildi ve 1971 yılında parti kapatılana kadar değişmedi.

‘EMEĞİYLE YAŞAYAN BÜTÜN YURTTAŞLAR...’

TİP’in programında şöyle deniliyordu:

“İşçi Partisi; Türk işçi sınıfının ve onun tarihi, bilime dayanan demokratik öncülüğü etrafında toplanmış, onunla kader birliğinin bilinç ve mutluluğuna varmış toplumcu aydınlarla ırgatların, topraksız ve az topraklı köylülerin, zanaatkârların, küçük esnafın, aylıklı ve ücretlilerin, dar gelirli serbest meslek sahiplerinin, kısacası emeğiyle yaşayan bütün yurttaşların kanun yolundan iktidara yürüyen siyasi teşkilatıdır.

... Türkiye için kurtuluş, kapitalist olmayan bir kalkınma yoluna girmektir. Kapitalist olmayan kalkınma yolu emekten yana ve emekçilerin yürütümüne ve denetimine katıldığı planlı bir devletçilik olarak tanımlanabilir. Böyle bir düzende kamu sektörü esastır ve ekonomiye hâkim olacak kadar geniştir. Özel sektör plan çerçevesi içinde kamu sektörünün yardımcısı olarak çalışır ve gelişir.”

1963, 1965, 1966 ve 1969 seçimlerinde, neredeyse her mahalleden, her köyden TİP’e oy çıktı. 10 Ekim 1965 genel seçimleri TİP için bir dönüm noktası oldu. Bütün oyların yüzde 2,7 sini (276 bin oy) alarak 15 milletvekili çıkardı.

Aybar’ın önderliğindeki TİP, Türkiye sosyalist hareketin gelişmesine önemli katkılarda bulundu. Düzenin dışında seçenek arayan binlerce yurttaş TİP’e üye oldu.

Doğu Perinçek, 1963 yılında Hukuk Fakültesi Fikir ve Sanat Ocağı’nın beş kurucusundan biridir. “Fikir ve Sanat Ocağı”, SBF’den sonraki ikinci fikir kulübüdür. Diğer kurucuları Uğur Mumcu, sonradan Amasya Milletvekili olacak olan Orhan Kayahan, Adil Özkol ve eski TMGT başkanlarından Hüseyin Günday’dı. Perinçek, hayatında ilk oyunu 1963 yerel seçimlerinde Türkiye İşçi Partisi’ne verdi.

DOĞU PERİNÇEK, TİP’E ÜYE OLUYOR

Perinçek, 1967 yılında Dönüşüm dergisinin Yazı Kurulu Üyesi oldu ve 10-12. sayılarının (son üç sayı) başyazılarını yazdı. Aynı yıl TİP Çankaya İlçe Örgütü’ne üye oldu. İlçe Başkanı Yalçın Cerit’di. TİP’te yaptığı ilk görevlerden biri, parti toplantılarında dışarıdan gelecek saldırılara karşı güvenlik işlerini yönetmekti. Perinçek, güvenlikteki başarısından dolayı parti yöneticilerinden aldığı takdir yazılarını hala saklamaktadır.

Aynı yıl partinin Bilim Kurulu’na çağrıldı. Bilim Kurulu’nda MYK görevlisi Behice Boran’dı. Kurul’un yöneticisi ODTÜ öğretim üyesi Nejat Erder’di. Bilim Kurulu üyeleri arasında ODTÜ öğretim kadrosundan Selim İlkin, Yalçın Küçük, SBF’den Doçent Türkkaya Ataöv, asistanlardan Kurthan Fişek, Erdoğan Güçbilmez ve Cem Eroğul, Hukuk Fakültesi’nden Doğu Perinçek, Ziraat Fakültesi’nden Doçent Suat Aksoy, Fen Fakültesi’nden Doçent Burhan Cahit Ünal ve TİP Milletvekili Yahya Kanbolat bulunuyordu.

SOSYALİZMİN VAZGEÇİLMEZ UNSURU

TİP Genel Başkanı Mehmet Ali Aybar, Sovyetler Birliği’nin Çekoslovakya’yı işgali üzerine 23 Ağustos 1968 günü yaptığı açıklamada şöyle der: “Çek faciasının ortaya serdiği bir gerçekte; bağımsızlığın sosyalizmin vazgeçilmez bir unsuru olduğudur. Milletler kendi sosyalizmlerini kendi imkânları ile ve milli bağımsızlıklarına kıskançlıkla sarılarak kuracaklardır.

Ne Amerika, ne Sovyet Rusya, ne de herhangi bir başka devletin dümen suyu. Türkiye için tek çıkar yol kayıtsız şartsız bağımsızlık yoludur. Milli şeref ve haysiyet yoludur.” (TİP Haberleri, 1 Eylül 1968)

VE VATAN’DA BİRLEŞMEK

Milli Demokratik Devrim- “Sosyalist Devrim” tartışması yalnızca 1960’lı yılların değil fakat son 50 yılın en önemli ideolojik saflaşmasıdır. Türkiye’nin Meşrutiyet devrimleriyle başlayıp Milli Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Devrimi ile büyük bir atılım yapan, yüzyıllık demokratik devrimini işçi sınıfı önderliğinde kesin başarıya ulaştırmak ve milletin iktidarını gerçekleştirmek. Milli Demokratik Devrim tezi özetle böyleydi. Bugün İşçi Partisi’nin milleti birleştiren siyaseti işte bu MDD tezinin ürünüydü.

TİP’ten İP’e... Yarım asırlık bir uzun yürüyüş... İşçi Partisi önümüzdeki pazar günü “Milli Hükümet İçin Birlik” başlığıyla olağanüstü kurultay topluyor. Kurultayda milliyetçileri, halkçıları ve sosyalistleri temsil eden önemli isimler “Vatan”da birleşiyor.

Hikmet Çiçek

Aydınlık