6-7 Eylül: Gladyo'nun ilk büyük tertibi
Gladyo, Türkiye’yi ve diğer NATO ülkelerini gizliden yöneten, hükümeti denetleyen Amerikan örgütlenmesi.
Gladyo, NATO’nun esas işlevini gerçekleştiren yasadışı çocuğudur.
NATO’nun 1949’daki ilk anlaşma metninde gizli bir madde ile NATO’ya üye olan devlet komünizme karşı savaşmak zorunda olan bir devlet kuruluşu oluşturacak ve örgütün kadroları gizli tutulacaktı. Üyelik ancak bu şekilde mümkündü. Türkiye’de Menderes-Bayar hükümeti ile NATO’ya dahil olmuş ve dolayısıyla bu koşulu kabul etmiştir.
Gladyo’nun Türkiye’deki ilk büyük tertibi 6-7 Eylül olaylarıdır.
6-7 Eylül’e gelen süreçte 15 Ağustos 1955 sabahı İstanbul’da Rum ve Ermeni ailelerin kapılarına haç resimleri çiziliyor. 6 Eylül günü Demokrat Parti milletvekili ve MİT mensubu Mithat Perin’in “Ekspres” adlı gazetesinde Atatürk’ün Selanik’teki evine bomba atıldığı haberiyle intikam kışkırtması yapılıyor.
Ardından İstanbul’da büyük kitleler, başta Taksim olmak üzere bir çok merkezde toplandı. Müslüman olmayan yurttaşların evlerine, işyerlerine saldırılar gerçekleşti. İstanbul’dan sonra diğer illere de kışkırtma hızla yayıldı. Resmi verilere göre Rum ve Ermenilere ait 5583 işyeri ve ev yağmalanmış, tahrip edilmiş, 3 kişi öldürülmüş ve 30 kişi ağır yaralanmıştı.
Mithat Perin’in Ekspres Gazetesi’nde Atatürk’ün evine bomba atıldığı haberinin aktörü bombayı atan Oktay Engin’in de Mithat Perin’in mensup olduğu MİT için çalıştığı ortaya çıktı. Oktay Engin her Gladyo tetikçisi gibi bu eyleminden ötürü ödüllendirilip 1971 yılında Emniyet Genel Müdürlüğü Güvenlik Daire Başkanlığı’na getirildi. 12 Eylül 1980’de ise Emniyet Genel Müdür Yardımcısı idi. 1978’de İstanbul Üniversitesi’nde 16 devrimci öğrencinin öldürülmesi olayında da parmağı olan bir isimdi. Yani tam bir Gladyo tetikçisi.
Bütün bu olaylar sırasında CİA başkanı Allen Dulles ne tesadüf ki İstanbul’daydı. Polis olaylara hiç müdahale etmemişti. Sanki bir düğmeye basılmış ve senaryo sahneye koyulmuştu. Nitekim sonradan 1960 Yassıada yargılamasında hükümetin “hırsızlık ve yangınlar dışında göz yumun” talimatı verdiği ortaya çıktı. Olaylardan sonra komünist avına çıkan polis, Aziz Nesin, Kemal Tahir gibi aydınları tutukladı.
1991 yılında Özel Harp Daire Başkanı Org. Sabri Yirmibeşoğlu 6-7 Eylül olayları ile ilgili, “Muhteşem bir örgütlenmeydi amaca ulaşmıştı.” Diyerek özel harp dairesinin yani gladyonun örgütlenme merkezinin işi olduğunu itiraf etmişti.
MİT, Demokrat Parti ve CİA, yani Gladyo Türkiye’deki ilk büyük operasyonunu bu şekilde başarılı bir şekilde ortaya koydu. Sonrasında siyasi alanda örgütlenmesini kuvvetlendirdi ve faili meçhul cinayetler, darbelerle Türkiye tarihinde onarılması zor yaralar açtı. Türkiye cephesinin bugün emperyalizme karşı verdiği mücadelenin ana hattı gladyo ile mücadeleye dayanıyor.
Erdem Özdemir
İşçi Partisi Manisa İl Başkanı