Bu piyango bileti 90 yıllık!

Koleksiyonda, Cumhuriyet Dönemi'nin ilk piyangosu olan 90 yıllık Türk Tayyare Cemiyeti bileti de yer alıyor.

ÇOMÜ Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Yard.Doç.Dr. Mithat Atabay'ın birkaç yıl önce tesadüf eseri incelediği piyango biletleri, onun için tutkuya dönüştü. Piyangonun neden basıldığını ve dönemine ait sosyo-kültürel etkisinin neler olduğunu araştıran Atabay'ın tarihi merakı, kendisini koleksiyoner yaptı. 100'e yakın piyango biletinden oluşan koleksiyonun en önemli parçası 90 yıllık Cumhuriyet döneminin ilk piyangosu olan Türk Tayyare Cemiyeti bileti oldu.

"EKONOMİK VE SOSYAL YARDIMLAR İÇİN GELİŞTİRİLMİŞ"

Türkiye'de ilk piyango biletinin özellikle ekonomik ve sosyal yardımlar için geliştirildiğini söyleyen Atabay, Osmanlı İmparatorluğu'nda yeni bir okul açılması veya bir yurt yapılması gibi konularda halkın desteğini almak amacıyla piyango düzenlenmeye başlandığını ifade etti. Atabay, şöyle dedi:

"Bu kapsamda özellikle kurumsal anlamda 1909 yılında Osmanlı Donanma Cemiyeti kurulduktan sonra, cemiyetin yeni gemiler satın alabilmesi için piyango bileti satışları faaliyetler arasında yer almıştı. 1925 yılında Türk Tayyare Cemiyeti'nin kurulmasından sonra bunun tüzüğünde yer alan piyango düzenleme şeklindeki madde gereği, 1926 yılı Nisan ayında itibaren Tayyare Cemiyeti'nin biletleri satılmaya başlandı. Biletlerin ön kısmı Osmanlı Türkçesiyle, arka tarafında ise Fransızca açıklama metinleri bulunmaktaydı. İlk olarak bu biletler 1926 yılı 19 Nisan tarihli ilk tertip biletler olmuştur."

Tarihçi olarak tesadüf eseri piyango biletlerini toplamaya başladığını kaydeden Atabay, "Elimde eski tarihli olmak üzere 100'e yakın piyango bileti var. Ama bu profesyonelce yapılan bir işlem değil. Bulduğum ve imkanım olduğu kadar bunları toplamaya çalışıyorum. Bunu tarihsel anlamda değerlendirmek benim için esas. Onun o dönemin sosyal, kültürel etkilerini nasıldı, onlardan birer tane numune olsun şeklinde elimde bulunduruyorum" dedi.

Koleksiyonunun en nadide parçası hakkında bilgi veren Atabay, elindeki en eski olan piyango biletleri serisinde 1926 yılı Nisan ayında Türk Tayyare Cemiyeti'nin çıkardığı biletin de bulunduğunu anlatırken şöyle dedi:

"10'da 1 olarak basılmıştır. Ön kısmında Osmanlıca Tayyare Cemiyeti yazıyor. Arka kısmında ise Fransızca olarak o biletin özelliklerine yer verilmiştir. 1928 yılındaki harf devrimine kadar bu şekilde basılmış, harf devriminden sonra Tayyare Cemiyeti biletleri Latin harfleri ile basılmıştır. Bu biletlerin önemli bir kısmının 1920'li yılların sonu, 1930'lu yıllara tekabül ediyor. Aradan yaklaşık olarak 90 yılı aşkın bir zaman dilimi geçti. Bu biletler özellikle güneşten ve havadaki nemden çok etkileniyor. O yüzden ben bunları özel olarak saklıyorum. Bu biletleri yanımda taşımıyorum."