Bakanlar Kurulu 1921'de “Münbiç ve Rakka'da yanıltılmış“

"Bir Misak-ı Milli Toprağı Menbic ve Tarihi" kitabında, 1921'de İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan ve bölgede Arap nüfusunun fazla olduğuna dair tespitin yer aldığı raporun hatalı olduğu savunuldu.

19.03.2017 08:09

Münbiç'le ilgili ilk arşiv çalışması olan "Bir Misak-ı Milli Toprağı Menbic ve Tarihi" başlıklı kitapta, bölgenin demografik yapısına ilişkin 1921'de İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan ve bölgede Arap nüfusunun fazla olduğuna dair tespitin yer aldığı raporun hatalı olduğu, Heyet-i Vekile'nin de bu nedenle bölgede Araplardan oluşan özel bir idare kurulmasını uygun gördüğü savunuldu.

Terör örgütü PKK/PYD'nin, Suriye'nin kuzeyindeki, idaresini üstleneceğini iddia ettiği ve sözde "sivil yönetim" kurduğu Münbiç'e ilişkin ilk kapsamlı araştırma, tarihçi Enes Demir tarafından "Bir Misak-ı Milli Toprağı Menbic ve Tarihi" adıyla kitaplaştırıldı.

Kitapta, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü bünyesindeki Osmanlı Arşivi ve Cumhuriyet Arşivleri ile Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivinde yer alan Münbiç'e ait özgün belgeler yer aldı.

Eserde, Fırat Kalkanı Harekatı'nın gerçekleştirildiği bölgenin yaklaşık bin yıldır Türk ve bin 400 yıldır İslam toprağı olduğu, Osmanlı Devleti'nin bölgeyi uzun bir müddet idare ettiği ancak Birinci Dünya Savaşının ardından bölgenin Türk idaresinden çıktığı anlatıldı.

Türkiye'nin, tarihi, kültürel, sosyal, birçok yönden sarsılmaz bağlarının olduğu bölgede bulunma nedeninin, bölgenin tarihini bilmekle daha iyi anlaşılacağı vurgulanan kitapta, Türkiye sınırına yaklaşık 35-40 kilometre mesafede yer alan Münbiç'in Misak-ı Milli sınırlarına dahil olduğunun altı çizildi.

1918 Mondros Mütarekesi'nden önce Osmanlı Devleti'nin uluslararası arenada egemenlik haklarını korumak için demografiye ilişkin bilgilerin bulunduğu resmi bir komisyon raporu hazırlattığı kaydedilen kitapta, bu raporda "Menbic kazasının batı ve kuzey batı bölgeleri tamamen Türkmen'dir ve Araplıkla alakası yoktur." ifadelerine yer verildiği bildirildi.

Raporda, Rakka'da Türkmen ve Arapların bulunduğu, ancak halkın çoğunluğun Çerkezlerden oluştuğuna dair bilgilerin de yer aldığı aktarıldı.

Ankara'daki İçişleri Bakanlığı (Dahiliye Nezareti) memurlarının 1921'de başka bir rapor yazdığı ifade edilen kitapta, bu tarihte, İstanbul'dan bağımsız hareket etmeye başlayan Ankara'daki memurların, devletin merkez arşivinden kopuk çalışmalar yapma ihtimalleri olduğuna dikkat çekildi.

Ankara'daki memurların, Misak-ı Milli'deki "işgal edilmemiş bölgelerdeki İslam çoğunluğunun birbirinden ayrılmayacak kadar bir bütün ve buradaki toprakların vatanın bir parçası olduğu"na yönelik ibareleri "adeta unutarak" bir rapor yazdığı savunulan kitapta, şu değerlendirmelere yer verildi:

"6 Ocak 1921 tarihli bu raporda, Menbic'in merkezinin Çerkezlerden, köylerinin ise Araplardan oluştuğu ifade edilerek, o an kontrolümüz altında olan Menbic'in Türkiye idaresine alınamayacağı hususu Bakanlar Kuruluna sunulmuştur. Bunun üzerine Heyet-i Vekile, tamamen Arap olan Menbic'de doğrudan Türk idaresinin tesis edilmesinin uygun görülmediğini, burada Araplar tarafından özel bir idarenin kurulmasını, şehrin asayiş ve güvenliğinin ise Kuvayımilliyemiz tarafından idare edilmesinin uygun olacağıyla ilgili bir karar almışlardır. Bu karar Menbic ile birlikte aynen Rakka için de tutanağa geçirilmiştir. İçişleri Bakanlığı tarafından hatalarla dolu olarak hazırlanan ve Heyet-i Vekile'ye sunulan bu rapor, Menbic ve Rakka'nın göz göre göre ve irademizle elimizden çıkmasına neden olmuştur."

Kitapta, raporda yer alan "Bölgenin tamamı Araptır" ifadesinin yanlış olduğunun da altı çizildi.

- "Menbic ve Rakka'nın asayişini kuvvetlerimiz idare edecek"

Türkiye'nin bir an önce daha çok Türk olan topraklarda güvenliği sağlamak istemenin o dönemin devlet adamlarının bir düşüncesi olabileceği ifade edilen kitapta, şunlar kaydedildi:

"Bu kararnamenin, olumlu bir yönü de vardır ki o da Türkiye'nin bölgeyle tamamen ilişkisini kesmemesi, askeri olarak bölgede kontrolü elinde bulundurmak istemesidir. Menbic ve Rakka'nın güvenliği ve asayişinin kuvvetlerimiz tarafından idare edilmesinin münasip olacağı kararı dönemin şartlarında olumlu bir karardır.

Bu karar, güney illerinin güvenliği için alınmış olmalıdır. Bu bağlamda, Bakanlar Kurulu Kararının ardından 8 buçuk ay müddetle birliklerimiz Menbic'de kalmış ve en nihayetinde 29 Ağustos 1921'de şehri terk etmiştir. Menbic'de kalıcı bir hakimiyet tesis edilmediği halde, başta burası olmak üzere bir kısmı bugünkü Fırat Kalkanı Harekatı'nın icra edildiği bölgelerde verilen mücadeleler, Fransızların güçlerini bölerek bölgeyle oyalanmalarına neden olmuş, böylece Antep, Urfa, Kilis, Maraş gibi şehirlerini işgalden kurtarılmasına büyük katkı sağlamıştır."