Peru'da sağın yönünü sol belirledi

Peru’da, aylardan beri nefeslerin tutulduğu ve sonucu merakla beklenen devlet başkanlığı seçimleri 5 Haziran’da yapılan ikinci turun ardından sona erdi. Bir önceki seçim döneminin müttefiki iki sağ adayın yarıştığı seçimin ONPE tarafından açıklanan resmi sonuçlarına göre Pedro Pablo Kuczynski aldığı %50.12 oyla burun farkıyla galip gelirken, Keiko Fujimori seçmenin % 49.88’inin desteğini almayı başardı.

Hatırlanacağı üzere Peru’da ilk tur seçimler 10 Nisan’da yapılmış, alınan oy oranları sonucunda parlamentodaki 130 vekilin dağılımı da belirlenmiş idi. Buna göre Keiko Fujimori’nin lideri olduğu Fuerza Popular 196 seçim bölgesinin 113’ünde birinci parti çıkarak % 40 oyla 73, Kuczynski’nin lideri olduğu Peruanos Por el Kambio % 21 oyla 18, sol aday Veronika Mendoza’nın başında olduğu FrenteAmplio ise % 19 oyla 20 sandalye kazanmış, seçim barajı olan % 5’i geçmiş üç parti de toplamda 19 vekil çıkartmışlardı. Ancak hiçbir adayın %50’yi geçememesi, ülkenin yeni başkanının seçimini bu tura bırakmıştı.

5 Haziran seçim sonuçları Peru için ne anlam ifade ediyor? Aslında bunun yanıtı, 10 Nisan sonrasında farklı politik aktörlerce yürütülen kampanyalarda saklı. Gerçekte bu seçimi iktisadi programları çok da farklı olmayan biri popülist, diğeri elitistsiyasetler izleyenneo-liberaliki adayın sistem içi mücadelesi şeklinde değerlendirmek gerekiyor. Keiko’ya destek veren seçmenler açısından “Fujimori” soyadı başta Aydınlık Yol olmak üzere terörle mücadeleye ve AlbertoFujimori’nin ilk başkanlık döneminde ülkenin çeperlerinde gerçekleştirilen alt yapısal dönüşümlere çağrışım yapmakta. Ayrıca tabanının büyük bir kısmını teşkil edenkırsal ve şehirli yoksul kesimler açısından Keiko, “ayakları her daim Peru’da, yüreği ülkesi için çarpan” bir figür.

Seçmenin diğer yarısı açısından bakıldığında ise “Keiko” algısıoldukça farklı. Baba Fujimori’nin 1990-2000 yılları arası döneminde yapılan kanunsuzlukların birebir içinde olmuş bir “firstlady”. Bunlar arasında; 5 Nisan 1992 sivil darbesi, fail-i meçhuller, siyasi rakiplerin egale edilmesi adına yapılan medya operasyonları, işkenceler, yolsuzluklar ve fakir bölgelerdeki kadınların istemleri dışında kısırlaştırılması ilk akla gelenler. Bugünden bakıldığında ise “Keiko” adı uyuşturucu trafiği ile eş tutuluyor. Öyle ki, partisinin parlamentodaki 11 vekilinin bu suça dair dosyaları bulunmakta. Dolayısıyla Keiko karşıtları, onun kazanmasının yalnızca iç siyasete değil, aynı zamanda dış siyasete dair de olumsuz etkilerinin olacağından, Peru’nun diğer Latin Amerikaülkeleri nezdindeki imajının zedeleneceğinden endişeleniyorlar.

Özetle tüm bu endişeler üzerine inşa edilen “anti-Fujimoricilik” 5 Haziran seçimlerinde farklı görüş ve ideolojiden insanları kolayca bir araya getirebildi. Seçmenleri, Keiko karşıtı protestolar ve buralarda öne çıkan “Bir Daha Asla Fujimori (Fujimori Nunca Mas)” sloganı üzerinden harekete geçirebilmeyi başardı. Bunun en uç örneği, siyaseten her iki adaya oldukça mesafeli olan sol lider Veronika Mendoza’nın bile kendi seçmeniniPedro Pablo Kuczynski’ye açıkça yönlendirmiş olması.Bu demecini İspanyolca’nınyanısıra, nüfusun yaklaşık %13’ünü oluşturanPeru yerlisinin konuştuğu Quechua dilinde yapması bir oyun bile ne kadar önemli olduğunu açıkça göstermekte.

Kuczynki’nin kazandığı bu zafer Keiko karşıtlarını mutlu etmişse de, sonuç yine de aldatıcı olmamalı. Çünkü Kuczynski’ye baktığımızda, onun da siyasi sicili pek parlak sayılmaz. 2011 yılında yapılan başkanlık seçimlerinin 2.turunda Peru’nun şimdikisol-milliyetçi başkanı OllantaHumala’ya karşı Keiko Fujimori’ye verdiği siyasal destek birçok Perulunun halen hafızasında. IMF ve Dünya Bankası’nda üst düzey görevlerde bulunan Kuczynski, sade vatandaşın gözünde bir ABD yandaşı. Finans ile Maden ve Enerji Bakanı olarak görev yapmış Kuczynski, bu süreçte özelleştirmeler ve madenler üzerine çıkartmış olduğu kanun ve uygulamalar ile tepki çekmiş.Dolayısıyla Peru, 5 Haziran’da “ahbap çavuşlar” arasında“ehven-i şer” den yana tercihini yapmış gözüküyor.

Tolga Gürakar

Lima/ 9 Haziran 2016

ulusalkanal.com.tr