Yargıtay Başsavcılığından HSYK teklifi

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, anayasa değişikliğindeki Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun (HSYK) yapısına ilişkin önerisini TBMM Anayasa Komisyonuna sundu.

Başsavcılığın internet sitesinden paylaşılan çalışmanın gerekçe bölümünde, HSYK'nın, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre kurulmuş ve görevini bu esaslar dahilinde yapmakla görevlendirilmiş bir yapı olduğu belirtildi.

Bu gerçekten hareketle bu yapının maddi ve şekli esaslarını ortaya koymak, yargının siyaset karşısında özerkliğini sağlamak suretiyle tarafsız ve bağımsız yargı ilkelerinin hayata geçirilmesinin arzulandığı ifade edildi.

Uygulamada karşılaşılan aksaklık ve eksikliklerin giderilmesi amacıyla hukukun üstünlüğü, temsilde adalet ve demokratik yönetim ilkeleri de gözetilmek suretiyle HSYK'nın yeniden düzenlenmesi ihtiyacı doğduğu anlatılan çalışmada, şöyle denildi:

"Öte yandan, yaşanan tecrübeler mevcut sistemin hakim ve savcıları delege yapan, seçim yarışına sokan, meslektaşlarını potansiyel seçmen olarak görmelerine ve çeşitli nedenlerle kamplaşma ve kutuplaşmalara yol açtığını göstermiştir. Bu durum, mesleğin objektif, tarafsız, bağımsız ve ön yargısız olarak icra edilmesine, evrensel meslek ve etik ilkelerine uygun davranılmasına engel oluşturduğundan, hakim ve savcıların kurula üye seçimine doğrudan katılımı sakıncalı görülerek, mevcut uygulamanın terk edilmesinin yerinde olacağı düşünülmüştür."

Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesinin, "egemenliğin kaynağının millet olması" ilkesinin bir tezahürü olduğuna işaret edilen gerekçede, kurul üyelerinin belirlenmesi sürecine Cumhurbaşkanlığı makamının katılımının da demokratik meşruiyeti güçlendireceğinin değerlendirildiği kaydedildi.

Yine, halkın oyları ile seçilen milletvekillerinden oluşan TBMM'ye kurula üye seçme imkanı tanınarak, yasama organının yargı ve yürütme organlarının yanında sürece katılımıyla kurulun demokratik meşruiyetinin güçlendirildiği, hakim ve savcı sınıfından olmayan üyelerin mevcudiyeti korunarak kurulun geniş katılımlı, gelişmelere açık ve dinamik bir yapıya kavuşturulmasının amaçlandığı belirtildi.

Yargıtay Birinci Başkanı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının kurula doğal üye olarak katılımları ile Yüksek Yargının Kurulda en üst düzeyde temsili ve bu suretle yargı bağımsızlığının güçlendirilmesinin hedeflendiği aktarılan çalışmada, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun görevleri, oluşumu ve işleyişinin şu şekilde tasarlandığı bildirildi:

"Hakimler ve Savcılar Kurulu, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar.

Hakimler ve Savcılar Kurulu 14 üyeden oluşur. Kurulun Başkanı Yargıtay Birinci Başkanıdır.

Yargıtay Birinci Başkanının katılmadığı hallerde kıdemli Birinci Başkanvekili Kurula katılır.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabii üyesidir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının katılamadığı hallerde Başsavcıvekili Kurula katılır.

Kurulun, iki üyesi nitelikleri kanunda belirtilen yükseköğretim kurumlarının hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından, iki üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adli yargı hakim ve savcıları arasından, bir üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idari yargı hakim ve savcıları arasından Cumhurbaşkanınca; dört üyesi Yargıtay üyeleri, iki üyesi Danıştay üyeleri arasından Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçilir.

Yargıtaydan ve Danıştaydan seçilecek üyeler Yargıtay ve Danıştay Genel Kurullarının kendi üyeleri içinden göstereceği adaylar arasından seçilir.

Yargıtay ve Danıştay Genel Kurulları, Hakimler ve Savcılar Kurulu adaylarını belirlemek için üye tam sayısının çoğunluğu ile toplanır.

Her bir üyelik için ayrı ayrı olmak üzere yapılan bu seçimlerde, katılanlar ancak bir adaya oy verebilir. Adaylar gizli oyla tespit edilir. İlk oylamada en çok oy alan üç üye aday gösterilmiş olur.

İlk oylamada oy alanların sayısı üçten az ise aynı gün yapılacak diğer oylamalarla noksan adaylar tamamlanır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, Yargıtay ve Danıştay Genel Kurullarınca önerilen adaylar arasından, her bir üye için ayrı ayrı gizli oyla seçim yapar. Birinci oylamada üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu; bu oylamada seçimin sonuçlandırılamaması halinde, ikinci oylamada üye tam sayısının beşte üç çoğunluğu aranır. İkinci oylamada da üye seçilemediği takdirde devam eden oylamalarda salt çoğunluk yeterlidir.

Üyeler dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler bir kez daha seçilebilir. Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki otuz gün içinde yapılır. Seçilen üyelerin görev süreleri dolmadan Kurul üyeliğinin boşalması durumunda, boşalmayı takip eden otuz gün içinde, yeni üyelerin seçimi yapılır."