Hariciyenin masasındaki kritik Asya soruları neler?

TÜRKİYE’NİN STRATEJİK YÖNELİMİ: KARIŞ KARIŞ ASYA

“BU MEMLEKET BİZİM”

Atlantik cephesinin yarılmalar yaşadığı, yenidünya düzeninin kurulduğu dönemde Asya ekonominin karargâhı haline geldi. Türkiye’nin hem güvenliği hem de ekonomik kalkınması için yükselen Asya’da yerini alması kaçınılmaz bir zorunluluk haline geldi.

Dışişleri Bakanlığı 5 Ağustos’ta Yeniden Asya Açılımı başlattığını açıkladı. Bir devlet politikası haline gelen Asya’ya yöneliş ilk defa o gün resmi ağızlardan ilan edildi.

Açıklamayı Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu yaptı. Çavuşoğlu, “21. yüzyılda ekonomide ve diplomaside, sahada ve masada etkili olmak, Asya ile el-ele olmayı gerektirir” sözleriyle kamuoyuna yeni rotayı duyurdu.

Aradan geçen yaklaşık 4 ayın ardından açılıma ilişkin kritik bir çalıştay yapıldı. Yeniden Asya Çalıştayı’na Dışişleri’ne bağlı Stratejik Araştırmalar Merkezi ev sahipliği yaptı.

Çalıştayın açılışını da Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Nazım Hikmet’in ünlü Davet şiirinin şu dizeleriyle yaptı;

‘’Dörtnala gelip Uzak Asya'dan

Akdeniz'e bir kısrak başı gibi uzanan

bu memleket bizim.’’

OTURUM BAŞLIKLARI VE KONULARI

Çalıştay 5 ana oturumdan oluştu.

Oturumlarda Doğu Asya, Orta Asya, Güneydoğu Asya ve Güney Asya ülkeleriyle ilişkiler ele alındı.

1.OTURUM: Doğu Asya: Küresel Ekonominin Devleri İle Daha Güçlü İşbirliği İçin “Yeniden Asya”

Bu oturumda Çin, Japonya ve Güney Kore gibi önde gelen ülkelerle ilişkilerin daha ileriye taşınması için neler yapılabileceği masaya yatırıldı.

4 akademisyen ve katılımcılar bu oturumda şu sorulara yanıt aradı;

*Türkiye açısından ekonomik ve siyasi boyutlarıyla bütüncül ve tam anlamıyla dengeli bir Çin politikası nasıl olmalıdır?

*Japonya ve Güney Kore ile ilişkilerini daha üst seviyelere nasıl taşır? Türkiye, Doğu Asya’da kendisine bir taraf seçmek mecburiyetinde midir?

*Şangay İşbirliği Örgütü Türkiye açısından nasıl bir fayda sağlar? Getirileri olduğu gibi götürüleri de olabilir mi?

*Asya’nın farklı çok taraflı örgütleriyle ilişkiler nasıl yürütülmelidir?

Yükselen Asya’nın ekonomik dinamosu Doğu Asya olarak işaret edilirken Orta Asya Türk Cumhuriyetleri Türkiye’nin Asya’ya açılan kapısı olarak tarif edildi. Güvenliğe işaret edildi.

2. OTURUM: Yeniden Asya Girişimi Bağlamında Türkiye ve Orta Asya: Güvenlik, Ticaret ve Kimlik

Bu oturumda Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan Türkmenistan ve Tacikistan ile ilişkilerde ne gibi hedeflerin ve araçların ortaya koyulabileceği değerlendirildi. Bölgenin Türkiye ve Asya’nın güvenliği, ekonomisi ile sosyo-kültürel dinamikleri açısından öneminin ne olduğu tartışıldı.

Zira, Orta Asya sahip olduğu enerji kaynakları ve ulaşım projelerinin üzerindeki jeoekonomik rolü açısından da önem taşıyor. Örneğin, Demir İpek Yolu’nun Çin’de gelip Avrupa’ya giden ilk yük treni China Railway Express, bu ülkelerden geçti. Ayrıca bu ülkelerin Türkiye’nin yanı sıra Çin ile de yakın kültürel ilişkileri bulunuyor.

Türkiye’nin dış politika vizyonuna olumlu katkılar sunan ilk iki oturumun ardından kalan oturumlar öğleden sonra yapıldı. Çalıştayın öğleden sonraki bölümlerinde de önemli konu başlıkları ile yanıt aranan sorular vardı.

3. OTURUM: Türkiye’nin Güneydoğu Asya Politikası: Yeniden Asya Girişimi Çerçevesinde Güçlendirilen Yol Haritası

İlgili oturumda ise Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği ASEAN ile sürdürülen ilişki ağı gündemdeydi. Endonezya, Malezya, Tayland, Filipinler ve Singapur’un öncülük ettiği 10 ASEAN ülkesinin hepsinde Türkiye’nin büyükelçiliği bulunuyor. Çalıştayda, Türk bayrağının dalgalandığı bu ülkelerle ilişkilerde son dönemde yakalan ivmenin artırılmasının hedeflendiği vurgulandı.

Bu çerçevede;

*ABD-Çin rekabetinin bölgeye etkileri nelerdir?

*Singapur her alanda gösterdiği başarılarla Türkiye’ye örnek olabilir mi?

*Türkiye’nin ASEAN içinde çok taraflı ilişkilerini geliştirmesine yönelik önümüzdeki dönemde atabileceği adımlar nelerdir?

*ASEAN ile daha üst düzeyde ilişki olan Diyalog Ortaklığı’nın kurulması hedefi gerçekçi midir? Ülkemize faydaları neler olabilir? sorularına yanıt arandı.

4. OTURUM: Türkiye- Güney Asya İlişkilerinde Süreklilik Ve Dönüşüm: Yeni Fırsatlar Ve Meydan Okumalar

Asya’nın acil çözüme kavuşması gereken sorunları barındıran bölgesi Güney Asya…

Keşmir Krizi ve Afganistan ile Pakistan ilişkileri bölge güvenliği zaafa uğratan temel nedenlerin başında geliyor. Krizlerin çözümü noktasında ise bölge ülkelerinde ağırlığı olan başta Çin, Rusya, ABD ve Türkiye’ye bir takım görevler düşüyor. ABD’nin amacının Kuşak ve Yol Girişimini baltalamak olduğu biliniyor. Diğer 3 ülkenin ise ciddi sorumluluk alması kaçınılmaz bir durum olarak karşımıza çıkıyor. Ayrıca bölgenin dinamiklerinden Hindistan’ın da ekonomik gücünü yabana atmamak gerekiyor.

Bu perspektif doğrultusunda ufuk açıcı sorular 4’üncü oturumda da vardı.

Katılımcılar;

*Türkiye’nin Güney Asya politikasına rehberlik eden faktörler nelerdir?

*Bölgede mevcut Keşmir sorunu Afganistan-Pakistan ilişkileri Türkiye’nin bölge politikasına nasıl etki ediyor?

*Türkiye Hindistan-Pakistan, Pakistan-Afganistan arasında arabulucu rolü oynayabilir mi?

*Türkiye-Güney Asya ülkeleri arasındaki ilişkilerde hangi alanlarda gelişime ve işbirliğine açık?

*Daha etkin bir Güney Asya politikası için neler yapılabilir ve hangi devlet veya devlet –dışı aktörler rol oynayabilir?

*ABD-Çin, bunun gölgesinde Çin-Hindistan rekabetinde Güney Asya siyasetine nasıl yansıyor? Bu bölgesel ve küresel rekabetler Türkiye’nin Güney Asya politikasını etkiliyor mu? Etkiliyorsa nasıl?

sorularını yanıtlandırmaya çalıştı.

Bu 4 oturumun ardından daha geniş konuşmacı katılımıyla genel değerlendirme ve tartışma yapıldı. Bir takım siyasa öneriler dile getirildi. Ardından da bu kritik YENİDEN ASYA ÇALIŞTAYI tamamlandı.

Oturumlara ilişkin son olarak şu iki noktaya da dikkat çekmekte fayda var.

Birincisi başlıklarda veya sorularda Kuşak Yol Girişiminin vurgulanmaması,

İkincisi ise Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti ile ilişkiler…

Konuşmacıların bu iki konuya kapalı oturumlarda değinip değinmediğine ilişkin ayrıntıları çalıştayın raporuna ulaştığımızda öğreneceğiz.

Rusya ve İran gibi ülkelerin büyükelçilerinin de yer aldığı çalıştayın sonucuna ilişkin hazırlanacak raporları ulaşır ulaşmaz sizlerle de paylaşacağız.

ulusal.com.tr