Batı Balkanlar'da Roman olmak

Dünyanın birçok kesiminde olduğu gibi, Batı Balkanlar'da da zor şartlar altında hayatlarını sürdüren Romanlar, eğitimden barınmaya, sağlıktan istihdama kadar birçok sorunla mücadele ediyor.

8 Nisan Dünya Romanlar Günü dolayısıyla bölge ülkelerinde yaşayan Romanların durumu ve sahip oldukları haklara ilişkin yapılan araştırmalarda, Makedonya'da yaşayan Romanların, diğer bölge ülkelerine kıyasla daha imtiyazlı yaşam şartlarına sahip olduğu görüldü.

Resmi rakamlara göre, Makedonya'da yaşayan Roman sayısı 53 bin civarında gösterilse de sivil toplum kuruluşları bu sayının daha yüksek olduğunu savunuyor.

Ülkedeki birçok Roman vatandaşın kimliğinin olmaması ve bu nedenle nüfus sayımına dahil edilmemesi, gerçek sayının resmi sayıdan daha yüksek olabileceğine işaret ediyor.

Makedonya aynı zamanda, Avrupa'daki tek Roman belediyesi olan Şuto Orizari'ye de ev sahipliği yapıyor.

Geçmişte bu belediyenin başkanlığını yapan ve halen hükümette devlet bakanlığı görevini yürüten Roman kökenli Necdet Mustafa, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ülkedeki Romanların durumunu anlattı.

Romanların, içinde bulundukları ekonomik koşullardan memnun olmadıklarını söyleyen Mustafa, bu sorunların çözümü için Roman siyasiler ve sivil toplum kuruluşları ile koordineli çalışmalar yapılması gerektiğini vurguladı.

Romanların hakları konusunda son yıllarda Makedonya'da yaşanan olumlu gelişmelere de değinen Mustafa, 200'den fazla Roman kökenli vatandaşın ilk kez Ohri Çerçeve Antlaşması'nın imtiyazlarını kullanabildiğini ifade etti.

Mustafa, bu gelişmelerin Makedonya için iyi bir işaret olduğunu belirterek, "Böyle çok etnikli bir kavram ile memnun bir toplum oluşturulabilir." dedi.

Anayasal bakımdan da Romanların ve ülkedeki diğer toplulukların statüsünü eşit gördüğünü dile getiren Mustafa, "Türk ya da Ulah komşumuzdan daha iyi bir statüye sahip olmak beni daha fazla mutlu yapmaz." diye konuştu.

Diğer bölge ülkelerine kıyasla Makedonya'da birçok imtiyaz sahibi olan Romanların milletvekili, belediye başkanı, özel bir televizyon kanalı ve haber portalı bulunuyor. Aynı zamanda Makedonya'nın devlet televizyonu ve radyosunda kendi dillerinde yayınlar yapılan Romanlar, Şuto Orizari'deki okullardan kendi ana dillerini de seçmeli ders olarak öğreniyor.

Kosova

Kosova'daki Roman kökenli vatandaşların sayısı da net olarak bilinmemekle birlikte, Roman kökenli milletvekili Kujtim Paqaku 2011'de yapılan nüfus sayımında belirtilen 9 bin rakamının sadece "kurumsal" bir rakam olduğunu kaydetti.

Paqaku, bu durumun Kosova'daki savaştan önce de aynı olduğunu belirterek, Roman toplumunun yaşadıkları yerdeki çoğunluğa göre kendilerini tanımladıklarını söyledi.

Kosovalı Romanların Anayasa'ya göre birçok hakkı olduğunu dile getiren Paqaku, uygulamada ise bunun böyle olmadığını ifade etti.

Ülkedeki romanların kamu kurumlarında yeterince temsil edilmediğini savunan Paqaku, Kosova Güvenlik Güçleri (FSK) bünyesinde 500 Sırp, 120 Türk, 80 Boşnak ve sadece 3 Roman olduğuna dikkati çekti.

Kosovalı Romanların eğitim durumuna da değinen Paqaku, bu yıl yaklaşık 40 Roman öğrencinin üniversiteye kayıt yaptırdığını, bunların birçoğunun Prizren Üniversitesinde eğitim aldığı bilgisini paylaştı.

Arnavutluk

Roman nüfusunun kesin olarak bilinmediği bir diğer bölge ülkesi de Arnavutluk. 2011 yılında yapılan nüfus sayımına göre 8 bin civarında olan Romanlar, Arnavutluk'ta da eğitim, barınma ve istihdam konularında sorunlar yaşıyor.

Ülkedeki kurumlar, Romanların yeterli altyapısı olmayan kötü yaşam şartları altında yaşadığına dikkat çekerken, ülkedeki Romanların hakları Roman aktivistlerin yanı sıra Kamu Denetçisi, Sosyal Refah ve Gençlik Bakanlığı ile uluslararası kurumların bu ülkedeki temsilcilikleri tarafından korunuyor.