Domatesi ucuz yemek artık imkansız! İşte nedeni!

Türk Tarımının Kabusu Tuta Absoluta

2009 yılında Güney Avrupa üzerinden ülkemize giren Tuta absoluta zararlısı, yaygın bilinen adıyla domates güvesi tarımın, ihracatçının ve üreticinin kabusu oldu. Girdi maliyetlerinin yüksekliğiyle boğuşan üreticinin belini birde zararlıya karşı mücadele maliyeti büküyor. İhracatçı açısından da durum kötü. Ülkelerin bu zararlıya karşı haklı olarak uyguladıkları karantina ihracatçıyı zora sokuyor. Güvenin tespit edildiği ürünler imha ediliyor, böylece hem üretici hem ihracatçı hem de ülke tarımı ağır zarara uğruyor. İşte tuta absoluta gerçeği Antalya'da sektör temsilcileri tarafından enine boyuna tartışıldı. Tuta absolutayı tekrar gündeme getiren bu zararlıya karşı Antalya'da sürekli mücadele yöntemlerini tartışan Antalya Ticaret Borsası oldu. Borsanın toplantı salonunda geçekleşen sektörel analiz toplantısı Antalya Ticaret Borsası (ATB) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır'ın ev sahipliğinde yapıldı. Oturum yöneticiliğini Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü'nden Yard. Doç Dr. Fatih Dağlı'nın yaptığı toplantıya, Bitki Koruma Şube Müdürü Mehmet Şen, Zirai Karantina Müdürü Ekrem Çetin, Antalya İhracatçılar Birliği (AİB) Yönetim Kurulu Üyesi Ali Demir, Antalya Sanayi ve İşadamları Derneği (ANSİAD) Başkanı Ali Eroğlu, Ziraat Mühendisleri Odası İkinci Başkanı Sabit İlker Yılmaz, ATB Meslek Komitesi Başkanı Fatih Ekinci ile ATB Meslek Komitesi Üyeleri Sedat Ekinci ve Cüneyt Doğan konuşmacı olarak katıldı. Ev sahibi ATB Başkanı Ali Çandır, toplantının amacını önümüzdeki süreçte tuta absolutadan kaynaklanan daha büyük olumsuzlukların yaşanmaması ve yaz dönemindeki üretimin kaybolmaması için neler yapılacağının tartışılarak, sonuçların ilgili makamlara iletileceği olarak ifade etti.

Tamamen Yok Olması Söz Konusu Değil

Zararlının ülkemizde artık yerleşmiş durumda olduğunu kaydeden Yard. Doç Dr. Fatih Dağlı, domates güvesinin tamamen ortadan kalkacağı ile ilgili bir kanıya kapılmanın doğru olmadığını vurguladı.

Çiftçi Daha Çok Desteklenmeli

Daha çok tuta absolutanın domatesten numune alınırken kasalarda ve ihracat edilen ülkede ortaya çıktığını söyleyen AİB Yönetim Kurulu Üyesi Ali Demir, çiftçinin artık bilinçli olduğunu ve tedbirini aldığını fakat tedbirin elden bırakılmaması gerektiğini vurguladı. Demir, tedbirlerin artık daha çok çiftçiye destek olarak dönmesi gerektiğini söyledi.

Güveli Domatese Sıfır Tolerans

Özellikle Rusya ve Ukrayna'nın son olarak da Belarus'un yurda giriş kontrollerinde ciddi önlemler aldığını kaydeden Zirai Karantina Müdürü Ekrem Çetin, Türkiye'de bu zararlının olduğu dünya genelinde bilindiği için tutalı ürün geleceği görüşüyle ülkelerin daha tedbirli davrandıklarını ifade etti. Yapılan mücadelelere rağmen tutanın bu yıl kaybolmadığını, özellikle kış mevsiminin çok fazla ılıman geçmesinin zararlıya karşı mücadelede olumsuz etken olduğunu belirten Çetin, tuta absolutalı ürünlerin ihracına karşı uyguladıkları yöntemi 'sıfır tolerans' olarak açıkladı. Tuta absoluta ülkelerin ve Türkiye'nin de karantina listesinde olduğu için kontrollerde bu uygulamayı benimsediklerini ifade eden Çetin, zararlının tespit edildiği ürünlerin yurt dışına gitmesi halinde geri gelmediğini, kapıda imha olduğunu söyledi. Bu durumda hem üreticinin hem de ihracatçının mağdur olduğunu kaydeden Demir, zararlının en aza indirgendiği takdirde domateste ihracatının önünün çok açılacağını söyledi. Ürünün tamamını kontrol etme imkanlarının olmadığının altını çizen Demir, üreticinin ve ihracatçının bu konuda uyanık olmasını istedi, zararlının şu durumda büyük bir tehdit olduğunu vurguladı.

İhracatın Önündeki En Büyük Engel İşte Bu Güve

ATB Meslek Komitesi Üyesi Cüneyt Doğan, yine bir domates zararlısı olan beyaz sineğin ülkemiz açısından nasıl bir gerçeklikse tuta absolutanında aynı oranda bir gerçeklik olduğunu vurguladı. Çiftçi açısından beyaz sineğin domatesi tamamen yok etmesi anlamında önemli olduğunu söyleyen Doğan, ihracatçı açısından bakıldığında da tutanın daha önemli olduğunu 'ihracatı engelliyor' sözleriyle vurguladı. İhracat aşamasında kontrol için gelen görevlilerin bir tuta absoluta gördüğünde tüm tıra tutalı muamelesi yaptığını anlatan Doğan, ihracat yapabilecek kalitede domatesin bir çok üreticiden temin edildiğini ve öncesinde elemeden geçtiğini belirterek, "Ne kadar bu işin uzmanı da olsanız, okulunu da okusanız onların hepsini kontrol etmeniz mümkün değil. Sıfır toleransa saygı duyuyorum. Ama en azından bir tane iki tane bulunduğunda ihracatçıya, 'bunu bir daha elden geçir, bunu biz tekrar kontrole gelelim' denebilir" ifadelerini kullandı.

2010'dan Bu Yana Tuta Absoluta Eylem Planı Devrede Ama...

Konuşmasının büyük bir bölümünü eğitim çalışmalarına ayıran Bitki Koruma Şube Müdürü Mehmet Şen, 2010 yılında tuta absolutanın sadece Antalya'da değil, Türkiye genelinde ekonomik zarara yol açtığını söyledi. Müdürlüğün tuta ile mücadele yöntemi olarak 2010 yılından bu yana 'Tuta Absoluta Eylem Planı'nı devreye soktuklarını kaydeden Şen, iklim şartlarının zararlı üzerindeki etkilerinden de söz ederek entegre mücadele sistemini anlattı. Dünya genelindeki mücadelede tutayı tamamen yok etme anlamında bir durum olmadığını söyleyen Şen, entegre mücadele sistemi ile zararlının zarar boyutunu en aza indirilebileceğini söyledi.

Yazlık Domatesin Daha Ucuz Olacağı Fikrini Aklınızdan Çıkarın

Üreticinin artık eğitimden çok devletten maddi destek beklediğini belirten ATB Meslek Komitesi Başkanı Fatih Ekinci, zararlı ile mücadeleyi daha geniş ele almak gerektiğini söyledi. Kurtlu domatesi kimsenin yemek istemediğini kaydeden Ekinci, üreticinin maliyetlerinin artmasının üreticiye sıkıntı getirdiğini, yaz mevsiminde yetişen tarla domatesini daha ucuza temin edilmesi gerekirken pahalıya alınıp satıldığını belirterek, "Kapalı alan olan seralarda mücadele daha kolay. Açık alanda mücadele zor ama imkansız değil. Artık yazlık domatesin daha ucuz olacağını aklımızdan çıkarmamız gerekiyor" diye konuştu. Ekinci, işte tüm bu sebeplerle Tarım Bakanlığı'nın üreticilere maddi desteğini yoğunlaştırması gerektiğini söyledi.

Haber: Devrim Dönmez

Fotoğraf: Merve Demirağ

ulusalkanal.com.tr