Trabzon'daki uçak kazasına cep telefonu neden olmuş olabilir

Akdeniz Üniversitesi Elektromanyetik Alanlar ve Mikro Teknolojileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selçuk Helhel, uçaklarda cep telefonunun açık tutulması sonucu oluşacak elektromanyetik tehlikelere ilişkin, "Cihazlarımız elektromanyetik uyumluluk testinden geçmezse kullandığımız cihaz fabrikada duran bir motoru çalıştırabilir, çalışan bir motoru durdurabilir. Sadece uçak için değil, evde duran bir cihazınız çalışmaya başlayabilir." dedi.

Helhel, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yaklaşık 10 yıldır elektromanyetik dalgaları incelediklerini, çalışmalarında elektromanyetik dalga yayan aletlerin bir başka cihazı etkileme olasılığının oldukça yüksek olduğunu saptadıklarını söyledi.

Uçakların iniş ve kalkışlarında cep telefonları başta olmak üzere elektronik cihazların mutlaka kapatılması gerektiğine işaret eden Helhel, "Özellikle uçağın kalkışında ve inişinde uçak modunda olsa dahi tüm elektronik cihazların kapatılması isteği doğru bir istektir." dedi.

Helhel, Trabzon Havalimanı'nda iniş yaptıktan sonra pistten çıkarak denize metreler kala durabilen uçağın, yolculardan birinin cep telefonu açması sonucu kontrolden çıkmış olabileceği iddiasında bulunarak, şunları söyledi:

"Allah'a şükür bir ölüm ve yaralanma olmadan büyük bir olayı atlattık ancak her zaman böyle şanslı olacağız diye değerlendiremeyiz. Uçakta yolculuk yapan yolcularımızın özellikle uçağın kalkışı ve inişi anında telefonları uçak modunda bile olsa kapatmaları gerekiyor. Havada iken uçak modunda kullanılabilir. İniş ve kalkışta diğer atari, elektronik kitap gibi elektronik cihazların da kapatılması gerekiyor. İnsan hayatta bir kez ölür. İkinci bir şansınız yok. Dolayısıyla telefonu 10 dakika geç veya erken kapatmak size hiçbir şey kaybettirmez."

"Aceleci davranıyoruz"

Yolcuların özellikle iniş anında aceleci davrandığını dile getiren Helhel, şu değerlendirmede bulundu:

"Ben bütün yolculuklarımda da bizzat şahit oldum. Telefonu açma ya da kapamama konusunda aceleci davranıyoruz. Uzmanlık konum bu olmasına rağmen uçakta ben uyarılarda bulunduğum zaman konu kavga ve tartışma noktasına varıyor. Maalesef yolcularımız, uçak kalkarken kapatmama konusunda inince de tekerler yere değer değmez açma konusunda bir yarış içindeler. Bu yarıştan vazgeçmek lazım. Trabzon'daki bu kaza ölümle sonuçlanabilirdi. Bu ciddi bir kazaydı."

Pistten çıkan uçağın pilotlarının motorlardan birini durdurmasına rağmen isteklerinin dışında hızlandığını açıkladıklarına dikkati çeken Helhel, "Burada gözardı edilmemesi gereken en önemli nokta, uçak piste indiği anda yolculardan birinin telefonunu açmış olma ihtimali çok yüksek. Bu kazayla birlikte biz durumu daha iyi anlamış olduk." dedi.

Tarihte manyetik dalgaların sebep olduğu çok sayıda önemli olaya da dikkati çeken Prof. Dr. Helhel, ellerinde bununla ilgili çok önemli kayıtlar olduğunu belirtti.

Helhel, "1982'de Falkland savaşında benzer bir nedenle İngiltere'nin roketleri ateşlendi ve kendi uçak gemisi üzerindeki uçakların üzerine düşerek büyük tahribata neden oldu. Buna benzer çok vaka var." dedi.

Elekromanyetik uyumluluk testi önemli

Bu problemin sadece uçaklarla ilgili değil, ev ve iş yerlerinde kullanılan elektronik eşyalarla ilgili de söz konusu olduğunu vurgulayan Helhel, şu bilgileri verdi:

"Şu anda test ettiğimiz cihaz, içinde bulunduğu fabrikadaki başka cihazları bozuyor. Cihazlarımız elektromanyetik uyumluluk testinden geçmezse kullandığımız cihaz fabrikada duran bir motoru çalıştırabilir, çalışan bir motoru durdurabilir. Sadece uçak için değil evde duran bir cihazınız çalışmaya başlayabilir. Bu bir robot olabilir, blender olabilir, çalışan cihazınız istemsiz olarak durabilir. Bu konu uçaklarla ilgili değil hayatımızın her alanında karşımıza çıkabilecek ciddi bir problem. Onun için uyarılara dikkat etmek gerekir. Elektronik üreticiler açısından da bu testlerden geçmiş cihazları almak, geçmemişse bu testlerden geçecek merkezlerle çalışmak gerekiyor."