Çok yönlü bir aydın Attila İlhan

‘Hürriyet ve istiklal benim karakterimdir’ gibi onlarca mücadele şiirleri yazarak şiirle siyaseti, şiirle aşkı, şiirle özgürlüğü, şiirle düşünceyi bütünleştiren; şiiriyle bir büyük şairdir Attilâ İlhan

“Yüreğiniz rahat olsun dövüşenler var/ yarım kalan şarkınıza onlar devam edecek...” gibi dizeleriyle faşizme ve savaşa meydan okuyan bir delikanlının şiirleriyle dolu “Duvar” adlı şiir kitabıyla başlattığı şairliğini “Sisler Bulvarı, Yağmur Kaçağı, Ben Sana Mecburum, Belâ Çiçeği, Yasak Sevişmek, Tutuklunun Günlüğü, Böyle Bir Sevmek, Elde Var Hüzün, Korkunun Krallığı, Ayrılık Sevdâya Dahil, Kimi Sevsem Sensin” adlı kitaplarıyla sürdüren; “Bana bir şimşek çak/ yolumu aydınlatacak/gazi’nin gözlerinden/ mavi bir şimşek/ kuva-yı milliye mavisi/ aynı emaneti taşımaktayım/ ‘hürriyet ve istiklal benim karakterimdir’/ çünkü hain sinsi ve korkak/ aynı düşmana karşı savaşmaktayım...” gibi daha onlarca mücadele şiirleri yazarak şiirle siyaseti, şiirle aşkı, şiirle özgürlüğü, şiirle düşünceyi bütünleştiren; şiiriyle bir büyük şairdir Attilâ İlhan.

ŞİİRDEN VE ROMANDAN SONRA SENARYO MERAKI

“Sokaktaki Adam” romanıyla şairliğinin yanına romancılığını katan; “Zenciler Birbirine Benzemez, Kurtlar Sofrası, Fena Halde Leman, Haco Hanım Vay, Allahın Süngüleri/Reis Paşa, Bıçağın Ucu, Sırtlan Payı, Yaraya Tuz Basmak, Dersaadette Sabah Ezanları, O Karanlıkta Biz” ile sürdüren bir romancıdır.

“O Sarışın Kurt” adlı Atatürk’le ilgili senaryoyu; “Yalnızlar Rıhtımı, Şoför Nebahat, Devlerin Öfkesi, Paranın Kiri” gibi filmlerin ve “Sekiz Sütuna Manşet, Kartallar Yüksek Uçar, Yarın Artık Bugündür, Kurtlar Sofrası, Baykuşların Saltanatı” gibi dizilerin senaryolarını yazan Attilâ İlhan’ın, sorularıyla uyku kaçırtan, yorumlarıyla şaşırtan, yanıtlarıyla kışkırtan, karşı çıkışıyla kendisini aforoz ettiren, kararlılığıyla alkışlatan yazılarıyla sürdürdüğü bir savaşımı daha vardır. Anlamayla yetinmeyip anladıklarını başkalarına da anlatmak isteğiyle dolu sorular ve düşünceler toplamı vardır bu savaşımında. “Gerçekçilik Savaşı” ile başlayan bu savaşım, “İkinci Yeni Savaşı”, 12 Mart öncesini inceleyen “Faşizmin Ayak Sesleri”, Batılılaşma anlayışlarıyla hesaplaştığı “Batı’nın Deli Gömleği”, aklı, aydınlığı savunduğu “Sağım Solum Sobe”, ulusal kültür sentezi oluşturmaya çalıştığı “ Ulusal Kültür Savaşı”, Sovyetler Birliği’nde sosyalizmin yenilgisiyle kendilerini boşlukta duyumsayanlara dayanaklar sunduğu “Sosyalizm, Asıl Şimdi”, aydın kavramını irdelediği “Aydınlar Savaşı”, kadınların özgürlüğüyle ilgili “Kadınlar Savaşı”yla sürdü.

GEÇMİŞTEN GELECEĞE KAVRAM İRDELEMESİ

“Hangi Sol”da sosyalizmi, “Hangi Batı, Hangi Seks, Hangi Sağ”da batılılaşma sorunlarını, cinselliğin yaşamımızdaki yerini, ülkemiz sağının açmazlarını irdeledi. “Emperyalizme karşı kurtuluş savaşı, padişaha karşı demokratik devrim, toplumun ümmet aşamasından ‘millet’ aşamasına dönüşümü...” düşüncesi temelinde “Hangi Atatürk”ü yazdı.

Geçmişten geleceğe edebiyatımızın sorunlarını “Hangi Edebiyat”, laikliği “Hangi Laiklik”, uluslararası emperyalizmin atağa geçirdiği dinsel gericiliğe karşı ve insanlığa giydirilen deli gömleği olan küreselleşmeye karşı bilinçlendirme ve uyarmayı “Hangi Küreselleşme”, Kemalizm-sosyalizm ilişkisi üzerine düşüncelerini “Bir Sap Kırmızı Karanfil”de aktardı. Kemalizmden Avrasya gerçeğine, küreselleşen devletten yakın tarihimize ilişkin kitaplar sundu: “Ufkun Arkasını Görebilmek, Sultan Galiyef: Avrasya’da Dolaşan Hayalet, Dönek Bereketi, Yıldız Hilâl ve Kalpak.”

11 Ekim 2005 günü kaybettiğimiz Attilâ İlhan’ı kendi dizeleriyle analım:

“o sözler ki kalbimizin üstünde/ dolu bir tabanca gibi/ ölüp ölesiye taşırız/ o sözler ki bir kere çıkmıştır ağzımızdan/ uğrunda asılırız.”

Öner Yağcı / Aydınlık