İlber Ortaylı, Palmira'yı yazdı

Suriye Ordusu hafta başında terör örgütü IŞİD'in elindeki antik kent Palmira'yı geri aldı.

Prof. Dr. İlber Ortaylı, Palmira'da yaşanan tarihi eser yağmacılığını Hürriyet gazetesindeki köşesine taşıdı. Ortaylı, " O muhteşem şehri yağmalamaktan daha adi bir iş yaptılar; eserleri açıkça satışa çıkardılar. Eski yağmacılara ses çıkaran pek yoktu. Palmira’nın müthiş güzel Roma dönemi portrelerini Palmira Müzesi’nden başka her yerde görebilirdiniz. Üstelik IŞİD’lilerin sattıklarını bulmak için de aramaya kaçak mal almakla ünlü Metropolitan Müzesi’nin bodrumlarından başlamak lazım. İşin bu tarafına pek dokunulmuyor" dedi.

Ortaylı'nın yazısının ilgili bölümü şöyle:

Hazin olan nokta, kimlerin Palmira yağmasını protesto ettiğidir. Yeryüzünün en seçkin tarih ve arkeoloji bilim merkezi geçinen, eski Mezopotamya dillerinin mukayeseli lügatini hazırlayan Chicago Üniversitesi’nde en büyük rezaletlerden biri, ABD’nin ordusu Saddam Irak’ını işgal ettiğinde Bağdat Müzesi’nin haydutça yağmasına göz yummaktı. Samara şehrinin bombalanmasına ses çıkarmamaktı. Koca ordunun içinde yarım düzine olsun Mezopotamya uzmanı ve arkeolog istihdam edilmemişti. Demek ki Batı medeniyeti denen camia Napolyon’un Mısır Seferi’ndeki tavrının çok gerisine düşmüş, dünyadan bihaber hale gelmişti. Afgan gerillalarını kovalamak için Sovyet ordusu Herat’taki muhteşem yeraltı su şebekesini yani “ğanat” denen sistemi bombayla tahrip etmişti, ses çıkaran yoktu.

METROPOLİTAN’DAN ÇIKABİLİR

Baktılar ki Taliban hödükleri Bamyan’ daki Buda heykelini tahrip ettiler, eski eser sevenler ayaklandı. Ayaklanmalarına bir diyeceğim yok, haklıdırlar. Ama Herat “ğanat” sistemi de yeryüzü mirasının bir parçasıdır, Samara ve Bağdat müzesi de. Bağdat Müzesi için protestolar çok cılız kaldı. Nihayet dünyanın lümpenlerinden oluşan birlikler Palmira’ya girdi. Suriyeli arkeoloğu katlettiler. O muhteşem şehri yağmalamaktan daha adi bir iş yaptılar; eserleri açıkça satışa çıkardılar. Eski yağmacılara ses çıkaran pek yoktu. Palmira’nın müthiş güzel Roma dönemi portrelerini Palmira Müzesi’nden başka her yerde görebilirdiniz. Üstelik IŞİD’lilerin sattıklarını bulmak için de aramaya kaçak mal almakla ünlü Metropolitan Müzesi’nin bodrumlarından başlamak lazım. İşin bu tarafına pek dokunulmuyor.

Dünyamızı koruyamıyoruz. Ortadoğu dünyasında dört bin yıllık veya bin yıllık bütün eserlerin yağmalanması dahi bir bütün halinde değil, ufak parçalar halinde oluyor. Bir heykelin bir yarısı falan müzenin mahzeninde, öbür yarısı Los Angeles’taki Hollywood artistinin bahçesinde. Bir 18’inci yüzyıl Edirne Mihrabı’nın parçalarını Atina’daki Benaki Müzesi dört beş yerden topladı. Parthenon’un frizleri de aynı durumda. Dünyada bu rezil alışveriş öyle bazılarının ilan ettiği gibi falan dinin veya falan milletin tah-ripkârlarını değil, bu işin ticaretini yapan haydutlar ve kibar görünmek isteyen görgüsüzlerin elinde. Bu görgüsüzlere sadece yeni zengin Donald Trump’lar değil en kalabalık uzman kadrolarını çalıştırmakla ünlenen müzeler de dahil.

ulusalkanal.com.tr