İsrail’de hükümeti Rusya mı devirdi?

İsrail, siyasi anlamda nefes alamaz bir halde.

Netanyahu yönetimi, içeride ve dışarıda üst üste yenilgiler alıyor.

Bu durumun, iki ana nedeni var:

1-) Türkiye, İran ve Rusya’nın bölgedeki sorunlara ortak bir çözüm iradesi ortaya koyması.

2-) Donald Trump yönetiminin, alışılagelen ABD siyasetlerinden farklı bir bölge siyaseti izlemesi.

İsrail, içine düştüğü açmazdan, yeni ittifak siyasetleri geliştirerek çıkmaya çabalıyor.

Tel Aviv yönetimi ve Körfez ülkeleri arasında derinleşen ilişkiler bu minvalde okunabilir. İsrail, Körfez ülkeleri üzerinden, bölgede Türkiye ve İran karşıtı yeni bir cephe yaratmayı hedefliyor. Doğu Akdeniz’de ise, Güney Kıbrıs üzerinden Avrupa’ya ulaşacak olan bir enerji koridorunu, İsrail, hem ekonomik hem de siyasi anlamda bir can simidi olarak görüyor. Tel Aviv yönetimi, bu enerji koridoruna Mısır’ı da dahil ederek, bölgedeki güvenliğini sağlama almaya çalışıyor.

LİBERMAN’IN ANAHTAR ROLÜ

Fakat köşeye sıkışan Netanyahu yönetimi bu süreçte, iktidarına mal olacak stratejik bir hata yaptı ve Suriye’de, Rusya’ya karşı bir provokasyona girişti.

Süreci hatırlayalım: 17 Eylül, Rusya’ya ait İl-20 tipi savaş uçağı, Suriye’ye ait S-200 savunma sistemi tarafından düşürüldü. Rusya Savunma Bakanlığı, uçağın İsrail uçaklarının provokasyonu sonucu düşürüldüğünü ve cevap haklarının saklı olduğunu açıkladı. 12-13 Kasım, İsrail’in Gazze Şeridi’ne düzenlediği askeri operasyonlar başarısızlıkla sonuçlandı. Hamas uzun süre sonra, İsrail’e karşı askeri başarı kazandı.

İsrail Ordu Sözcüsü, Hamas’ın çatışmalarda Rus yapımı tanksavar füze sistemleri kullandığını açıkladı. Netanyahu hükümeti, Gazze’de ateşkes kararı aldı.

14 Kasım, ateşkesi protesto eden Savunma Bakanı Avidgor Liberman istifasını verdi.

Liberman, “Daha önceki ateşkeslerde niye istifa etmediniz” sorusuna şu yanıtı verdi: “Her zaman istediğinizi elde edemezsiniz.Yönetimin içinde kalarak gidişata etki edebildiğim sürece görevini korudum. Kabinedeki görevimi yerine getirmemi engelleyen bazı dönüm noktaları oldu.”

24 Kasım, Liberman’ın partisinin desteğini çekmesi üzerine Netanyahu hükümeti, erken seçim kararı almak zorunda kaldı. Bu noktada, Sovyetler Birliği doğumlu Liberman’ın, Rusya ile ilişkilerde anahtar bir rol oynadığını hatırlamakta yarar var.

Moskova Lomonsov Devlet Üniversitesi’nda görev yapan İsrail uzmanı Dr. Luiza Khlebnikova’ya göre, “Liberman’ın kişisel diplomasisi, başta Suriye olmak üzere Rusya ile ilişkilerde” işe yarıyordu.

Liberman’ın istifa açıklaması esnasında kullandığı “Kabinedeki görevimi yerine getirmemi engelleyen bazı dönüm noktaları oldu” ifadesindeki “dönüm noktalarının”, Rusya’yla ilişkilerin bozulması olduğuna dair yorumlar mevcut.

İstifa açıklaması sonrası, İsrail basınında, Liberman’ın Rus yetkililerle beraber yolsuzluk yaptığına dair haberler çıkması da manidar.

RUSYA’NIN SERTLEŞEN İSRAİL SİYASETİ

Aydınlık gazetesinde 7 Haziran tarihinde “NATO ve İsrail arasında Rusya çatlağı” başlıklı yazımızda, Liberman’ın, Rus mevkidaşı ile görüşme sonrası yaptığı şu açıklamaya yer vermiştik: “Rusya ile ilişkilerimize çok değer veriyoruz. (...) Rusya’ya uygulanan yaptırımlar konusunda, yakın müttefiklerimiz kendilerine katılmadığımız için bize baskı yapıyor. Rusya ile ilişkilerimiz normal, onların menfaatlerini dikkate alıyoruz. Umarız, Rusya da bizim Ortadoğu’da menfaatlerimizi dikkate alır.”

Bu açıklamadan sadece birkaç ay sonra, İsrail’in, Rus uçağının düşmesine neden olacak bir provokasyona girişmesinin sonuçları ise ağır oldu.

Rusya, Hamas lideri İsmail Haniye’yi resmi bir ziyaret için Moskova’ya davet etti. İsrail’in bir siyaset değişikliğine gitmemesi halinde, Moskova ve Hamas arasında ilişkilerin artması ve Hamas’ın, Moskova’da resmi bir ofis açması beklenebilir.

Aydınlık’ta Birol Güger imzasıyla yayımlanan haberde ise, İsrail’in, Moskova Büyükelçisi vasıtasıyla Haniye’nin ziyaretini protesto ettiği fakat bir sonuç alamadığı bilgisi paylaşılıyor. Haberdeki bir diğer önemli bilgi ise, Netanyahu’nun, Putin’le görüşme talebinin, Rusya tarafından beklemeye alınmış olması.

İsrail seçimlerinden çıkacak yeni Başbakanın işi zor gözüküyor. Uçak provokasyonu ile Rusya’yı karşısına alan ve Trump’un, Suriye’den çekilme kararı ile bölgede yalnızlaşan İsrail tarihinin en zor dönemlerinden birini geçiriyor.

Bu noktada, Türkiye’nin önüne iki temel fırsat çıkıyor:

1- İsrail’le gerginlik yaşayan, Rusya ve İran’la ilişkiler, Doğu Akdeniz konusunda derinleştirilerek, Tel Aviv yönetiminin oluşturmak istediği AB-İsrail bloğu zayıflatılabilir. Bu hamleye, Türkiye’nin, Mısır’la olan ilişkilerini düzeltmesi de eklenebilir. Bu yolla, olası bir Mısır-İsrail yakınlaşmasının da önüne geçilmiş olacaktır.

2- ABD ile sorun yaşayan Suudi Arabistan yönetimini, İsrail’den de uzaklaştıracak adımlar atılabilir. Moskova’nın, son dönem izlediği Riyad siyaseti bu konuda incelenmeye değer.

Dünya siyaseti, çelişkilerle eviriliyor. Geçmişin kalıplarını kıranlar, çelişkileri doğru bir biçimde değerlendirecek ve yeni dünyada güçlü bir biçimde yer alacak olanlardır.

Aydınlık