İran Devrimi 42 yaşında

Dünyasiyasi tarihinin önemli olaylarından olan Tahran'da ve Orta Doğu'da büyük toplumsal değişimlere yol açan 11 Şubat 1979'daki İran devriminin üzerinden 42 yıl geçti.

Bu seneki devrim kutlamaları, İran'da kullanılan hicri şemsi takvim ve miladi takvim arasındaki farktan kaynaklı 1 günlük sekme ile 10 Şubat'ta kutlanıyor.

Başkent Tahran başta olmak üzere, ülkenin muhtelif şehirlerinde vatandaşlar araçların içinde ve motosikletlerin üzerinde oluşturacakları konvoylarla devrimin 42. yıl dönümünü kutlayacak.

Bugün bütün dünyanın konuşmaya devam ettiği, dengeleri sarsan ve kartların yeniden karılmasına neden olan İran Devrimi aslında adım adım geleceğini haber veriyordu.

Şii din adamı Humeyni, İran Şahı'nın Beyaz Devrimi'ne en net ve sert tepkiyi gösteren kişi oldu ve ABD karşıtlığı üzerinden geliştirdiği söylemi halk tarafından da benimsendi. Yaptığı konuşmalarla halkı harekete geçiren Humeyni, önce cezaevine atıldı ardından idam cezası aldı.

Humeyni'nin idam cezası alması üzerine Kum'daki nüfuz sahibi din adamı Ayetullah el-Uzma Muhammed Kazım Şeriatmedari devreye girdi. Siyasete mesafeli ve Şah'ın üzerinde de etkisi olan Şeriatmedari, Humeyni'nin Şiilerin 12 İmam mezhebine göre idamı caiz olmayan "Ayetullah-el Uzma" seviyesine çıkarılmasını sağladı.

İdam cezasından kurtulan Humeyni, 1964'te önce Irak, sonra Türkiye ve oradan da Paris'e sürgüne gitti. Humeyni sürgünde olmasına rağmen Şah'a karşı gelişen toplumsal muhalefetin önemli bir lideriydi. Humeyni ve takipçileri, 1963'ten itibaren iktidarı ele geçirmek için planlar yapmaya başlamıştı.

İran Şahı'nın toplumsal muhalefeti ve artan tepkiyi dikkate almadan 1971 yılında Pers İmparatorluğunun 2 bin 500'üncü yılı vesilesiyle yaptığı kutlama kitlesel gösterilere yol açtı.

Devlete bağlı Savak güçlerinin, 9 Ocak 1978'de protestolara katılan kalabalığa ateş açarak 100 kişiyi öldürmesi bir dönüm noktasını teşkil etti. Toplumsal tepki bu olayın ardından giderek büyüdü ve dönemin hükümeti, 8 Eylül 1978'de büyük kentlerde sıkıyönetim ilan etti.

Giderek büyüyen gösterileri bastıramayacağına kanaat getiren ve krizi yönetemeyen Şah Muhammed Rıza Pehlevi, 16 Ocak 1979'da ülkeyi terk etti.

Şah'ın ülkeyi terk etmesiyle Humeyni, 1 Şubat 1979'da ülkeye döndü ve 58 yıllık Pehlevi Hanedanlığı yıkıldı. Humeyni, önce 1 Şubat 1979'da hedefini duyurdu, ardından 1 Nisan 1979'da gerçekleştirilen referandum sonucu İran resmen "İslam Cumhuriyeti" oldu. Aralık 1979'da ülke, şeriatı ve Humeyni'nin dini liderliğini onayladı.

ATAKULEİRAN BAYRAĞININ RENKLERİYLE BEZENDİ

Devrimin yıldönümü olması nedeniyle Ankara'daki Atakule de İran bayrağının renkleriyle bezendi. Görüntüleri İran Büyükelçiliği de sosyal medya hesabından paylaştı.

Başkent Ankara'nın simgelerinden Atakule, #İran Bayrağı'nın renkleriyle ışıklandırıldı.@atakuleofficial#IRI42pic.twitter.com/GXdEOxvuaN— Iran Embassy in Turkey (@Iran_in_Turkey) February 9, 2021