Hükümet Gezi’nin intikamı böyle alacak!

Yusuf Yavuz

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca hazırlanan ve kamuoyunda TMMOB yasası olarak anılan düzenleme iki yıl aradan sonra yeni torba yasa ile bir kez daha gündemde. Gezi olayları sırasında hükümetle meslek odaları arasında yaşanan gerilimin intikamı olarak yorumlanan düzenlemeyle TMMOB’un yapısı sil baştan değiştiriliyor. İstanbul’a 3. Köprü, 3. Havaalanı ve ülkenin değişik bölgelerinde kamu yararına aykırı pek çok projeyi yargıya taşıyan TMMOB’un dava açma ehliyeti de ortadan kaldırılacak. TMMOB’a bağlı meslek odaları bugün ortak bir açıklama yaparak AKP iktidarının yeni torba yas aile kamusal alanlara el koyma süreçlerinin önündeki son engelleri de kaldırma hazırlığında olduğunu kaydederek, buna karşı verilen mücadelenin süreceği mesajını verdiler.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca hazırlanan ve yeni torba yasa ile Meclis gündemine getirilen İmar Kanunu’nda meslek odalarının yetkileri ellerinden alınıyor. Türk Mühendis ve Mimar Odaları (TMMOB)’un kuruluş kanunu olan 6235 Sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu, yeni taslakla sil baştan değiştiriliyor. Buna göre TMMOB tarafından 6235 Sayılı Kanun kapsamında hazırlanan kimi yönetmelikler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın onayına tabi olacak. Meslek odalarının yapılanmasında da köklü değişiklikler getiren taslağa göre her ilde ayrı meslek odası kurulacak.

23 MESLEK ODASI ORTAK AÇIKLAMA YAPTI

Düzenlemeye tepki gösteren TMMOB’a bağlı 23 meslek odası tarafından yapılan ortak açıklamada, AKP iktidarının yeni bir torba yasa tasarısı ile kamusal alanlara el koyma ve rant süreçlerinin önündeki son engelleri kaldırma hazırlığında olduğu ileri sürüldü.

“TMMOB ve odalarımızın, ülkemizin kentsel ve doğal değerlerinin talanına ve meslek örgütlerimizin etkisizleştirilmesine karşı mücadelesi büyüyerek sürecek” görüşüne yer verilen ortak açıklamada, şöyle denildi:

‘BUGÜN EGEMEN POLİTİKA ÜLKE VARLIKLARINA EL KOYMA ÜZERİNE’

“Bugün ülkemizde egemen olan ranta dayalı sermaye birikim politikaları AKP iktidarı elinde esasen kentsel-kırsal-kültürel-doğal varlıkların el değiştirmesi veya el konulması şeklinde yapılaşma üzerinden, inşaat sektörü ve bağlantılı olarak arazi ve mülkiyet düzenlemelerine dayanmaktadır. Üretimden uzaklaşarak sanayisizleşme, tarım alanlarının talanı, kültürel varlıklar ve doğal kaynakların tasfiyesi ile şekillendirilen yeni liberal dönüşüm, 2B ile orman arazilerinin yağmalanması, kentsel-kırsal alanlardaki halka ait özel mülkiyetlerin el değişimi yoluyla mülksüzleştirilmesi, kentsel dönüşüm ve bütün ülkenin kamusal değerlerinin yapılaşmaya açılması gibi rant eksenli totaliter politikalarla sürmektedir.

‘TOPLUM İÇİN ÇALIŞAN MESLEK ÖRGÜTLERİ DÖNÜŞTÜRÜLÜYOR’

Yürütülen bu yeni sağ politikalar karşısında duran, mühendislik, mimarlık, şehir planlama hizmetlerinin ve toplumsal yarar için çalışan mücadeleci meslek örgütlerinin etkisizleştirilmesi, iktidarın sermayeye hizmeti açısından bir bütünlük oluşturmaktadır. Bu nedenle mühendislik, mimarlık, şehir planlama disiplinleri sosyoekonomik yapı ve kamu idari yapısındaki yeni liberal dönüşüme paralel bir değişim/dönüşüm sürecine tabi tutulmuştur.”

‘KAMU YARARINI KORUYAN TMMOB İKTİDARLARIN HEDEFİ OLDU’

AKP hükümetlerinin 12 yıllık iktidarı boyunca farklı düşünceleri bastırmaya, eleştirileri göz ardı etmeye ve itibarsızlaştırmaya çalıştığı kaydedilen açıklamada, şu görüşlere yer verildi: “TMMOB ve bağlı odaları, kent içerisinde halkın yaşadığı sorunlara, doğal alanlardaki tahribatlara karşı mücadele etmekte, kamusal yarar ve değerleri korumak amacıyla yürütülen dava süreçlerinde öncü rol üstlenmektedir. Hatalı planlamalar, kentsel dönüşümde yaşanan haksızlıklar, çevre sorunları, enerji politikaları gibi çok çeşitli alanlarda TMMOB daima kamu yararından yana tavır almış, iktidarda hangi siyasi irade olursa olsun doğruları söylemiş ve yanlışlara karşı mücadele etmiştir. Bu nedenle, geçmişte olduğu gibi bugün de, siyasi iktidarların hedefi haline gelmiştir.

‘AKP GERİCİLİĞİ VE DİKTASINA TESLİM OLMAYACAĞIZ’

Ancak bilinmelidir ki mühendis, mimar, şehir plancıları ve meslek örgütleri; ülke, kamu, halk, meslek, meslektaş yararı bütünlüğündeki mücadelesini sürdürecek, AKP gericiliği, piyasacılığına ve diktasına teslim olmayacaktır. Odalarımız ve Birliğimiz TMMOB, 1970’lerden bugünlere dek oluşturduğu demokratik mevzileri koruyacaktır. Toplumsal muhalefet güçleriyle birlikte eşit, özgür, demokratik, halkının refah, kardeşlik ve barış içinde yaşadığı, gericiliğin dogmatizminin alt edildiği, bilim ve tekniğin aydınlatıcılığındaki yeni bir Türkiye mücadelesini kararlılıkla sürdürecektir.”

YENİ KANUN TASLAĞI NELERİ DEĞİŞTİRECEK

Yeni kanun taslağında getirilen söz konusu değişikliklerin ana çerçevesinin de ortaya konulduğu açıklamada, bu değişiklikler ise özetle şöyle sıralandı: “Kentsel topraklara el koyma amaçlı kentsel dönüşüm/rant projeleri sürecini merkezileştirme ve hızlandırmak, Halka ait özel mülkiyet varlıklarına mülksüzleştirme yoluyla el koymak, ‘Kamulaştırma’yı yeni sermaye birikim süreci için kullanmak, Bütün kamusal ülke kaynaklarını metalaştırmak, Yapı ve kent mimarisini AKP’nin eklektik, öykünmeci, dinsel ideolojik motifleriyle bezemek, Yapı üretim sürecini ve mühendislik, mimarlık, şehir planlama hizmetlerini kimliksizleştirmek ve kuralsızlaştırmak, kamusal denetimi ortadan kaldırmak.”

TMMOB BAŞKANI SOĞANCI: ‘18 ARALIK’TA GÖRÜŞÜMÜZÜ İLETECEĞİZ’

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı TMMOB’a gönderdiği yazıyla yasa taslağı hakkında meslek odalarının görüş ve önerilerini talep etti. TMMOB Başkanı Mehmet Soğancı ise torba yasadaki değişikliklerin meslek odalarının yanı sıra ülkenin ve halkın aleyhinde düzenlemeler içerdiğini belirterek, “TMMOB’ye bağlı Odalarımızın Başkanları ile yaptığımız toplantıda; bu taslak torba yasaya ilişkin ortaklaşa hazırlayacağımız detaylı görüşlerimizi bakanlığa hep birlikte iletmeyi kararlaştırdık. 18 Aralık Perşembe günü Ankara’da buluşacağız ve bakanlığa görüşümüzü ileteceğiz” açıklamasında bulundu.

MESLEK ODALARI NEDEN İKTİDARIN HEDEFİNDE

AKP iktidarı yeni liberal dönüşüm programları uyarınca TMMOB’u yeniden yapılandırmayı yıllardan beri hedefine koymuştu. Bizzat dönemin Başbakanı Erdoğan, 2008’in Aralık ayında, 2009 Mart ayındaki yerel seçim kampanyasını başlattığı bir konuşmasında, meslek odalarının yürüttüğü yargı mücadelelerini gündeme getirerek, “Danıştay’a dava açarlar, bilmem nereye dava açarlar. Bunlar yapılmasın derler. Bir de belediyelerimiz bunlarla uğraşır. Yapılacak olan birçok şeyi şu anda yapamıyorsak inanın bu Odalar sebebiyle yapamıyoruz” ifadelerini kullanmıştı.

2013’TE GÜNDEME GELEN TORBA YASA TEPKİLER ÜZERİNE ERTELENDİ

Ardından Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu, bütün meslek kuruluşları üzerine 2009’un Eylül ayında, çok kapsamlı bir rapor hazırladı ve gereğini yapması için Başbakanlığa iletti. Ve iktidar, dört yıl önce bir gece yarısı operasyonuyla, yabancı mimar-mühendisleri ülkemiz mimar-mühendislerinden ayrıcalıklı kılacak bir yasa değişikliği yaptı. Üç yıl önce kanun hükmünde kararnamelerle yüzlerce yasa ve yönetmelik değişikliği gerçekleştirdi ve bütün ülkeyi imara açtı, bütün yetkileri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda topladı. TMMOB’yi otoriter bir tarzda vesayet altına alma yönünde adımlar attı; 2013 Temmuz ayında yine bir ‘torba yasa’ içinde TMMOB ve bağlı Odalarını sınırlamaya yönelik bir yasa değişikliği daha yaptı. İki yıl önceki TMMOB Yasası’nı değiştirme girişimi ise TMMOB ve odaların yürüttüğü kampanya üzerine bizzat Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından ertelendi. Ancak bu son torba tasarı ile konu tekrar gündeme getirildi.

KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERLE TALANIN ÖNÜ AÇILDI

AKP iktidarı, son yıllardaki Kanun Hükmünde Kararname (KHK) düzenlemeleriyle, İmar Yasası ve Yapı Denetimi Yasası’nda yaptığı sayısız değişiklikle, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Yasa ve onun devamı niteliğindeki düzenlemeler ve yönetmelik değişiklikleri ile bir yandan ülkenin tüm doğal tarihi, kültürel varlıklarıyla yapılı ve doğal çevreyi kural tanımaksızın imar rantına açarken diğer yandan yapı üretim ve denetim sürecindeki mühendislik-mimarlık projeleri arasındaki bilimsel-teknik bağları kopararak meslek uygulamalarını kuralsızlaştırdı. Mimar ve mühendislerin, Anayasa, uluslararası sözleşmeler ve TMMOB yönetmelikleriyle güvence altına alınan haklarını piyasa keyfiyetine tabi kılındı.

YAŞAMIN HER ALANINDA MESLEKİ DENETİM DEVRE DIŞI BIRAKILIYOR

Meslek odalarına göre yeni değişikliklerle; mühendislik, mimarlık, şehir planlama hizmetleri ve ilgili meslek örgütlerinin, böl-parçala-küçült-etkisizleştir-yönet yaklaşımıyla demokratik ve merkezi yapılardan rekabetçi yerel yapılara dönüştürülmesi, siyasi iktidarın yönetimine, bakanlıklara bağlanmasını amaçlayan AKP iktidarı, işçi sağlığı ve iş güvenliği, insanca barınma hakkı, yapı denetimi, kent politikaları, enerji, tarım, orman, su kaynakları gibi alanlarda mühendislik, mimarlık, şehir planlamanın mesleki denetim ve bilimsel–teknik kriterlerini devre dışı bırakıyor.