Merkez Bankasından altın kararı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) "2017 Para ve Kur Politikası" metninde, "Altın cinsinden tasarrufların ekonomiye kazandırılarak rezervlerimizin artırılması amacıyla Türk lirası karşılığında bankalardan, yurt içi yerleşiklerden toplanacak işlenmiş veya hurda altından dönüştürülmüş standart altın alımına başlanacaktır." ifadelerine yer verildi.

Merkez Bankasının internet sitesinde yayınlanan 2017 Para ve Kur Politikası metninde, bu yıl TCMB tarafından döviz likiditesi yönetiminde kullanılan başlıca araçların Türk lirası karşılığı döviz alım/satım ihaleleri, enerji ithalatçısı kamu iktisadi teşebbüslerine yapılan döviz satışları ve zorunlu karşılıklar olduğu ve döviz likiditesinin araçlar arasında yer almakla birlikte 2016 yılında Türk lirası karşılığı doğrudan döviz alım/satımı yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı bildirildi.

Bankaların TCMB'den döviz deposu almak üzere kullanabilecekleri yaklaşık 50 milyar dolar seviyesinde toplam limitleri bulunduğu ancak bu yıl herhangi bir kullanım olmadığı belirtilen metinde, 2016 yılında ocak-nisan döneminde ihale yöntemiyle toplam 3,4 milyar dolar satıldığı, 28 Nisan 2016 tarihinden sonra ihalelerde döviz satılmadığı, enerji ithalatçısı kamu iktisadi teşebbüslerine ise yaklaşık 4,2 milyar dolar satıldığı, 2016 yılında doğrudan döviz satışı ise yapılmadığı hatırlatıldı.

Bu yıl zorunlu karşılıklar ve rezerv opsiyonu mekanizması (ROM) kapsamında açıklanan düzenlemelerle piyasaya toplam 4,1 milyar dolar döviz likiditesi sağlandığı vurgulanan metinde, şunlar kaydedildi:

"Ağustos ve eylül aylarında Türk lirası zorunlu karşılık oranlarında yapılan toplam 100 baz puan indirim (Türk lirası zorunlu karşılık oranlarının indirilmesiyle altın rezervlerinde meydana gelecek azalışı telafi etmek üzere altın rezerv opsiyonu katsayıları, piyasaya verilecek döviz tutarını ayarlamak üzere de döviz rezerv opsiyonu katsayıları artırılmıştır) ile ROM kapsamında piyasaya sırasıyla 600 ve 670 milyon dolar döviz likiditesi sağlanmıştır.

Ekim ve kasım aylarında döviz imkanı rezerv opsiyonu katsayılarında yapılan indirim sonucu piyasaya sırasıyla 620 ve 700 milyon dolar döviz likiditesi kullanım imkanı sağlanmıştır. Yine kasım ayında yabancı para zorunlu karşılık oranlarında 50 baz puan indirim yapılarak piyasaya yaklaşık 1,5 milyar dolar döviz likiditesi sağlanmıştır. Ayrıca, ekim ayında yapılan değişiklikle, bankaların yabancı para likidite yönetimine esneklik kazandırmak üzere, yabancı para yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıkların ortalama olarak tesis edilebilecek kısmının üst sınırı 3 puandan 4 puana yükseltilerek, yaklaşık 2,9 milyar dolar tesis dönemi içerisinde bankaların serbest kullanımına açılmıştır."

Altın cinsinden tasarrufların ekonomiye kazandırılması

Altın cinsinden tasarrufların ekonomiye kazandırılması ve rezervlerin artırılması amacıyla, işlenmiş veya hurda altının zorunlu karşılığa kabul edilmesine yönelik olarak ROM kapsamında yüzde 5 oranında yeni bir imkan dilimi oluşturulduğuna ve bu dilimin rezerv opsiyonu katsayısının 1 olarak belirlendiğine değinilen metinde, söz konusu işlenmiş veya hurda altının bankalar tarafından 3 Ekim 2016 tarihinden itibaren yurt içi yerleşiklerden toplanmış olması gerektiği, yeni imkan dilimine ilişkin uygulamanın da 21 Ekim 2016 tarihli yükümlülük döneminde başladığı aktarıldı.

Finansal kuruluşların ROM imkanlarını istikrarlı biçimde kullandığı, lira ve yabancı paranın göreli maliyetlerindeki değişimle kısa dönem likidite ihtiyaçlarını dikkate alarak her zorunlu karşılık döneminde ROM kullanım oranlarını ayarladığı vurgulanan metinde, şu ifadelere yer verildi:

"Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu'nun 45. maddesi çerçevesinde, döviz üzerinden düzenlenen senetlerin reeskonta kabulü suretiyle Türkiye İhracat Kredi Bankası AŞ (Türk Eximbank) ve ticari bankalar aracılığıyla ihracatçılar ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde bulunan firmalara Türk lirası olarak kullandırılan reeskont kredileri, vade sonunda döviz olarak geri ödenmesi özelliğiyle 2016 yılında da TCMB döviz rezervlerine katkı sağlayan araçlardan biri olmaya devam etmiştir.

Dengeli büyümeyi desteklemek amacıyla, reeskont kredilerinin cari açığın azaltılmasına ve TCMB döviz rezervlerinin güçlendirilmesine katkısı da göz önünde bulundurularak, 2016 yılında toplam 17 milyar dolar olarak belirlenen kredi limitleri, 17 milyar dolarlık bölümü Türk Eximbank'a, 3 milyar dolarlık bölümü ise ticari bankalara olmak üzere toplam 20 milyar dolara yükseltilmiş, firma bazında kredi limitlerinin, dış ticaret sermaye şirketleri için 400 milyon dolara, diğer firmalar için ise 350 milyon dolara yükseltilmesinin yanı sıra son mali yıl net satış hasılatı 10, 15 ve 20 milyar liranın üzerinde bulunan firmalar için kendilerine tahsis edilen limitin sırasıyla iki, üç ve dört katına kadar kredi kullanabilmesi imkanı getirilmiş, reeskont kredilerinde senetlerin asgari üç imza taşıması şartı iki imzaya düşürülmüş, azami 240 gün olan vade sınırı, yüksek teknolojili sanayi ürünleri ihracatının, yeni pazarlara yapılan ihracatın ve döviz kazandırıcı hizmetlerin finansmanında 360 güne çıkarılmış, reeskont kredisi tutarlarının TCMB tarafından saat 15.30'da belirlenen kurlar yerine, saat 11.00'de hesaplanan kurlar üzerinden bankalara ödenmesi uygulamasına başlanmıştır."

Kredilerin sektörler ve bölgeler itibarıyla dağılımında görülen artışın, ülke ihracat pazarlarının ve ihraç ürünlerinin çeşitlendirilmesine, ihracat ve döviz kazandırıcı hizmet sektörlerini destekleyerek de dış ticaretin dengelenmesine katkı sağladığına işaret edilen metinde, yapılan düzenleme değişiklikleriyle limit artırımı, maliyetlerin azaltılması, vade uzatımı ve reeskont kredisi kapsamının genişletilmesi sonucunda kredi talebinde bulunan firma sayısında ve bu kredilerin TCMB rezervlerine katkısında artış beklendiği bildirildi.

Bu çerçevede 2016 yılının sonunda yaklaşık 16,5 milyar dolar olması beklenen kredi kullanımının 2017 yılında 18 milyar dolara ulaşabileceği, 2016 yılı sonunda 15,4 milyar dolar olması beklenen TCMB döviz rezervlerine katkısının ise 2017 yılında 16,1 milyar dolar civarında gerçekleşebileceği değerlendirilen metinde, döviz likiditesini etkileyen bu işlemler sonucunda, 2016 yılında brüt döviz rezervlerinin bir önceki yıla göre yaklaşık 8 milyar dolar tutarında bir artış kaydettiği belirtildi.

2017'de döviz likiditesi yönetimi

TCMB nezdindeki Döviz Depo Piyasasında bankalara toplam yaklaşık 50 milyar dolar limitle 1 hafta vadeli döviz likiditesi imkanı verildiği anımsatılan metinde, bankaların kendilerine tanınan limitler çerçevesinde TCMB'ye 1 ay ve 2 hafta vadeli teminat döviz depo getirebildikleri aktarıldı.

Değişen küresel ve yerel finansal piyasa koşulları çerçevesinde, 5 Mayıs 2015 tarihinden itibaren bankalar ve finansman şirketleri tarafından TCMB nezdinde dolar cinsinden tutulan zorunlu karşılıklara, rezerv opsiyonlarına ve serbest hesaplara faiz ödendiğine değinilen metinde, söz konusu faiz oranlarında 2016 yılında herhangi bir değişiklik yapılmadığı ifade edildi.

Bankalar ve finansman şirketlerinin TCMB nezdindeki bloke zorunlu karşılık ve ihbarlı döviz mevduat hesaplarında tutulan avro cinsi döviz hesap bakiyelerine yüzde sıfır oranında komisyon uygulandığı aktarılan metin, şöyle devam etti:

"Enerji ithalatçısı kamu iktisadi teşebbüslerinin döviz ihtiyacının gerekli görülen kısmı TC Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı ve Bankamız tarafından doğrudan karşılanmaktadır. TCMB geçmişte olduğu gibi 2017 yılında da döviz piyasasının sağlıklı çalışması ve döviz likiditesinin dengelenmesi amacıyla, döviz arz ve talep gelişmelerini yakından takip ederek gerekli önlemleri almaya devam edecektir. Piyasa derinliğinin kaybolmasına bağlı olarak spekülatif davranışlar sonucunda kurlarda sağlıksız fiyat oluşumları gözlenmesi ve aşırı oynaklık durumlarında piyasaya esnek ihaleler yoluyla veya doğrudan müdahale edilebilecektir. Döviz ve efektif piyasalarında TCMB ile söz konusu piyasalarda işlem yapmaya yetkili bankalar arasında gerçekleştirilen döviz karşılığı efektif işlemlerine 2017 yılında da devam edilecektir. Altın cinsinden tasarrufların ekonomiye kazandırılarak rezervlerimizin artırılması amacıyla Türk lirası karşılığında bankalardan, yurt içi yerleşiklerden toplanacak işlenmiş veya hurda altından dönüştürülmüş standart altın alımına başlanacaktır."