EYT sonrası İHYA reçetesi belli oldu

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi sonrasında milyonlarca kişiye emeklilik yolu açıldı. Kapsam dışında kalanlar yeni emeklilik reformu için atılacak adımları bekliyor. 8 Eylül 1999 tarihi ve öncesinde önce sigortalı olanlar, artık prim ve yıl şartını tamamlayarak emekli olabiliyor. Eksik primler çalışarak tamamlanabileceği gibi, beklemeden toplu ödeme yolları da var. Bu formüllerin başında ihya geliyor. Temmuz ayında ihya ödeme miktarlarında artış yaşanacak.

Takvim Gazetesi'nden Çığıl Ön Yener'in haberine göre, Emeklilikte Yaşa Takılanlara (EYT) düzenlemesi milyonlara emeklilik yolunu açtı. 8 Eylül 1999 tarihi ve öncesinde önce sigortalı olanlar, artık prim ve yıl şartını tamamlayarak emekli olabiliyor. Eksik primler çalışarak tamamlanabileceği gibi, beklemeden toplu ödeme yolları da var. Bunlardan biri de ihya. Ancak ihya için yapılacak ödemeler Temmuz itibariyle artacak. Bu nedenle bu ay bitmeden başvuran avantajlı olacak. Üstelik ödeme için de 3 ay süre olacak. İşte ihya ile ilgili merak edilen soruların yanıtları…

KİMLER YARARLANACAK?

Ödenmemiş Bağ-Kur prim borçları için 2008, 2015, 2018 ve 2021 yıllarında çıkarılan düzenlemelerle önemli bir imkan sağlandı. Prim borçları silinirken, bunlara ilişkin hizmet süreleri donduruldu. Sigortalılar eğer Bağ-Kur prim borcu nedeniyle dondurulmuş hizmet süreleri varsa, ihya yaparak bu süreleri kazanabilir.

NASIL HESAPLANACAK?

İhya edilecek her gün için, en az günlük asgari ücretin yüzde 34.5'i oranında prim ödeniyor. Halen günlük prime esas kazanç alt sınırı 333,60 lira (10.008/30).Bu ay bitmeden ihya talebinde bulunan bir kişi, her gün için 115,09 lira (333,60 x % 34.5) lira ödeyecek. 1 aylık ihya için de 3 bin 452 lira 70 kuruş verilecek. Örneğin; 2 yıllık hizmeti dondurulan bir Bağ-Kur'lu bu ay bitmeden ihya için başvurursa günlüğü toplam 230 bin 180 lira ödeyecek..

YENİ ASGARİ ÜCRET NASIL ETKİLEYECEK?

Örneğin; asgari ücretin yüzde 30 artışla net 11 bin 58 lira olması halinde brüt asgari ücret 13 bin 10 lira seviyesine ulaşacak. Bu ücret üzerinden ihya yapıldığında ise günlük 149,62 lira (433,67 x % 34.5) lira ödemek gerekecek. 

Bu durumda her gün için 34,53 lira fark oluşacak. Fark 1 aylık ihyada bin 35 lirayı, 2 bin günlük primde 69 bin lirayı aşacak. 2 bin günlük ihya için 310 bin lirayı aşkın ödeme yapılacak. Eğer asgari ücret yüzde 35 zamlanırsa bu durumda 1 günlük ihya tutarı 155,37, 1 aylık ihya da 4 bin 661 liraya ulaşacak.

İSTENEN KADAR SÜRE İHYA EDİLEBİLİR Mİ?

Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler yapacakları ödemeyle günlerinin tamamını alıyor ve primlerine ekletebiliyor. 'Bir kısmını canlandıracağım' denilemiyor.

BORÇLANMA MI İHYA MI AVANTAJLI?

Doğum ve askerlik borçlanmasında brüt asgari ücretin yüzde 32'si kadar ödeme yapılabiliyor. Bu açıdan daha az ödeme yapılıyor. Üstelik borçlanmada tüm süreler değil, ihtiyaç duyulan kadar süre için işlem yapılabiliyor. Tabii burada kişinin borçlanma ya da ihya hakkının olması önemli.

ARTIŞ OLMADAN İHYA İÇİN NE YAPMAK LAZIM? ÖDEME DE HEMEN YAPILACAK MI?

İhya tutarına asgari ücret artışının yansımaması için bu ay sonuna kadar başvuruda bulunmak yeterli. Ödeme için süre var. Kişi ihya başvurusunda bulunduktan sonra Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) da prim borcunu hesaplayıp tebliğ ediyor. Bu borcun tamamının tebliğ tarihinden itibaren 3 ay içerisinde ödenmesi gerekiyor. Yani sigortalıların başvurudan sonra ödeme için 3 aydan fazla süresi bulunuyor.

KAÇ GÜN PRİMLE EMEKLİ OLUNACAK?

1 Ekim 2008'den önce sigortalı olanların emekli olacağı kurum, yani emeklilik şartları belirlenirken, son ödenen 2520 gün prime (7 yıl) bakılıyor. Hangi kurumdan prim daha fazlaysa oradan emekli olunuyor. Yani son 7 yıllık sigortalılık süresinde 1261 gün ve üstü çalışma hangi statüde gerçekleşmişse o statüden emekli olunuyor. Burada ihya işlemi yaparken buna da dikkat etmek gerekiyor. 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olanların SSK'dan emekli olacaksa 5000 ile 5975 arasında, Bağ-Kur'dan emekli olacaksa kadın ise 7200, erkek ise 9000 gün primi tamamlaması şart. 

Tabii hazırlığı yapılan Bağ-Kur reformunun EYT'lileri de kapsaması bekleniyor. Bu durumda reform kapsamına giren erkek esnaf da 7200 gün ile emekli olabilecek. Ancak detayları çalışmanın tamamlanmasıyla belli olacak.