Çinli bilim insanlarından şaşırtan keşif

Çinli bilim insanları füzyon deneyleri sırasında yeni bir plazma modu keşfetti

 'Yapay güneş deneyi' için kullanılan Deneysel Gelişmiş Süper İletken Tokamak'ta çalışan bilim insanları yeni bir plazma 'süper-I modu' bulduklarını açıkladı.

Çin'in Hefei şehrinde füzyon deneyleri üzerine çalışan bilim insanları, füzyon reaksiyonlarını stabilize etmeye yardımcı olabilecek ve temiz elektrik enerjisi formunun üretilmesini kolaylaştırabilecek yeni bir plazma modu keşfetti.

Cuma günü Science Advances dergisinde yayınlanan makaleye göre bilim insanları söz konusu keşfi "büyük bir atılım" olarak tanımladı. Makalede Aralık 2021'de Deneysel Gelişmiş Süper İletken Tokamak'ın (EAST) rekor kıran "Yapay güneş deneyi" operasyonu sırasında "süper-I modu"nun keşfedildiği bildirildi.

Söz konusu deney sırasında nükleer füzyon reaktörü araştırma tesisi olan EAST, 70 milyon santigrat derecede bin 56 saniye (17 dakika, 36 saniye) boyunca çalıştı. Bu Güneş'in sıcaklığı olan 15 santigrat derecenin 5 katına yakın.

Çin'in Hefei kentindeki Çin Bilimler Akademisi Plazma Fiziği Enstitüsü'nde araştırmacı ve çalışmanın ortak yazarı Song Yuntao, keşfin reaktörde faydalı enerjiyi yakalamayı çok daha kolay hale getirdiğini kaydetti.

Song, Pazar günü Çin menşeli Xinhua'ya verdiği demeçte "Nükleer füzyon reaksiyonlarını şimşek çakmalarına benzetirsek, amacımız manyetik bir kafeste mümkün olduğu kadar çok şimşek toplamak ve enerjiyi insan kullanımı için istikrarlı ve sürdürülebilir bir şekilde dışarı aktarmaktır" dedi. Song şöyle konuştu:

"EAST'de keşfedilen yeni plazma modu uzun süre sabit durumda çalışmayı sürdürürken manyetik kafese zarar vermeden daha fazla şimşek toplamamızı sağlıyor."

Fransa'daki Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör'de (ITER) deneyler ve plazma operasyonları başkanı fizikçi Richard Pitts, "EAST deneylerinin önemi, ilk kez tokamak plazmalarının çok uzun atımlar için sürdürülebileceğini ve kontrol edilebileceğini göstermiş olmalarıdır. Bu 1.000 saniyeden fazla, aynı zamanda ITER'in uzun vadede hedeflediği uzun atımlara benzer." dedi.

Füzyon enerji santralleri, iki atomun basınç altında bir araya gelmesiyle oluşan enerjiyi yakalamayı amaçlar. Bu güneş gibi yıldızların parlamasını sağlayan reaksiyonun benzeridir.

DÜNYA'DA FÜZYON DENEYLERİ

EAST reaktörü Çin'in Hefei şehrinde bulunuyor. Tokamak reaktör tasarımı ilk olarak Sovyetler Birliği'nde icat edildi. Tokamak, plazmanın kapalı manyetik alan bölgesi içinde hapsedilmeye çalışıldığı bir plazma tutucu sistemdir. Plazma çok sıcak bir madde olduğundan plazmanın tutulabilmesi için manyetik alandan faydalanılır.

Benzer çalışmalar şu anda ABD, Rusya, Fransa ve Güney Kore gibi ülkelerde de devam ediyor. Çin, diğer 35 ülkenin yanı sıra Fransa'nın Marsilya kentindeki Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör (ITER) mega projesine katılıyor. ITER, tamamlandığında potansiyel olarak dünyanın en büyük reaktörü olacak.

2022'nin Aralık ayında, ABD hükümeti tarafından finanse edilen Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı'nda çalışan Amerikalı bilim insanları ilk kez bir füzyon reaksiyonu kullanarak, verilen girdiden daha fazla enerji çıktısı aldıklarını açıkladılar. Ancak reaksiyon sürdürülmedi ve deney tarafından tüketilen toplam enerji, reaksiyonun çıktısını çok aştı.