Depremi söndüren sismik izolatör nedir? Nasıl çalışır?

SİSMİK İZOLATÖR NEDİR?

Sismik izolasyon, binaları depremin zararlı etkilerinden yalıtan teknolojidir. Deprem izolasyonu için binaların temel seviyesinde kullanılan, sismik izolatörler, yerdeki sarsıntıyı yapıya yansıtmayarak, deprem sırasında binanın sağa sola sallanmasına engel olur. Binaların kolon, temel veya perde kısmına yerleştirilen sismik izolatör cihazları, 5 ve üzeri büyüklüğündeki depremlerde, sarsıntının gücünü emerken, depremle yapı arasındaki teması kesme özelliği sağlıyorlar.

SİSMİK İZOLATÖR NE İŞE YARAR?

Sismik izolatörler, binanın taşıyıcı sistemine monte edilen kauçuk ya da kayıcı yalıtım malzemelerinin deprem anında yerin hareketinin üst yapıya iletimini azaltma esasıyla çalışır. Sağa sola ve yukarı aşağı salınım yapan izolatörler, üst yapıya aktarılan deprem ivmesini düşürür. Böylelikle binalar hasar almadan depremi atlatabilirler. Yalnızca taşıyıcı sistemler, yani kolonlar ve kirişler değil, deprem izolasyonlu binalarda içerideki insanlar, eşyalar, hiçbir zarar almadan depremi atlatabilirler. Sistem sarsıntının şiddetini 5 kat azaltıyor.

SİSMİK İZOLATÖR MALİYETİ NE KADAR?

Sismik izolatörün inşa aşamasında yapılması halinde maliyeti, kolon başına 4 bin euro. 8 kolonlu bir yapıda sistemi kurmanın yaklaşık 30 bin euroya mal olduğu, bir apartman inşa edildiğinde sadece 1 dairenin inşaat maliyetiyle deprem izolasyonunun yapıya eklenebileceği belirtiliyor. İzolatörlerin fiyatının Türkiye'de başlayacak üretimlerle düşmesi bekleniyor.

 HANGİ BİNALARA DEPREM İZOLATÖRÜ YAPABİLİR?

Deprem izolasyonu teknolojisi, her tür binada ve yapıda kullanılabilir. Bunlar az katlı veya çok katlı binalar olabilir, hastane, AVM veya köprü tipi yapılar olabilir. Deprem izolasyon teknoljisinin her tür binada uygulanması mümkündür. Fakat şu an yaygın olarak kullanılan sismik izolatörler, özellikle yüksek periyotlu, yüksek binalarda çeşitli nedenlerden dolayı kullanılamamaktadır. Fakat yüksek yapılar için de izolatörlerden öte farklı sönümleyici araçlar ve yöntemler kullanılarak gerekli önlemler alınabilmektedir.

ESKİ BİNAYA SİSMİK İZOLATÖR EKLENEBİLİR Mİ?

Mevcut kullanımdaki binalara da deprem izolatör sistemi eklenebiliyor. Binaların deprem güvenliği yeterli bulunmazsa, deprem izolasyonu uygulanmadan bu tür binaların güçlendirilmesi gerekiyorr. Fakat bina çalışır durumdayken güçlendirmenin mecbur olduğu durumlarda binanın içerisindeki bütün operasyonlar devam ederken, binanın temel seviyesinde sonradan sismik izolatör ilave edilerek bina depremin bütün sarsıcı ve yıkıcı etkilerinden korunabilir.

ESKİ BİNAYA SİSMİK İZOLATÖR EKLENEBİLİR Mİ?

Mevcut kullanımdaki binalara da deprem izolatör sistemi eklenebiliyor. Binaların deprem güvenliği yeterli bulunmazsa, deprem izolasyonu uygulanmadan bu tür binaların güçlendirilmesi gerekiyorr. Fakat bina çalışır durumdayken güçlendirmenin mecbur olduğu durumlarda binanın içerisindeki bütün operasyonlar devam ederken, binanın temel seviyesinde sonradan sismik izolatör ilave edilerek bina depremin bütün sarsıcı ve yıkıcı etkilerinden korunabilir.

SİSMİK İZOLATÖRÜN ÖMRÜ NE KADAR?

İzolatörlerin servis ömrü bina ömrü kadardır. Servis ömrü boyunca  izolatörlerde herhangi bir sıkıntı olduğunda izolatörler rahatlıkla değiştirilebilir. Buna göre montajları yapılmaktadır. Tıpkı binanın diğer yapı elemanlarında sıkıntı olduğunda değiştirildiği gibi sismik izolatörü de değiştirmek mümkün.

Sismik izolatör üreten firmalar araştırıldığında da ülkemizde sismik izolatör üreten üreticilerin olduğunu görüyoruz. Türkiye'de eğri yüzeyli sürtünmeli sarkaç sistemi olan sismik izolatörler üretiliyor. Sismik izolatörlerin 5 yılda bir bakıma ihtiyaçları vardır. Sismik izolatörlerin bakımı, izolatörlerin çeşidine göre değişmektedir. Bu bakımlar kompleks ya da maliyetli bakımlar değildir. Özellikle olası büyük ya da orta şiddette olan deprem sonrası üreticinin gelip izolatörleri kontrol etmesi gerekmektedir. Ayrıca deprem olmasa dahi yıllık ve 5’er yıllık periyodik bakımların yapılması gerekmektedir.